بهترین شاعران ایران؛ خداوندگاران شعر و ادب فارسی: هر کشوری در جهان به داشتن هنری مشهور است و ایران زمین در هنر شعر و شاعری سرآمد جهانیان است بنابراین این نوشته را به معرفی بهترین شاعران ایران یا خداوندگاران شعر و ادب پارسی اختصاص داده ایم
همانگونه که گفته شد هر کشوری به هنری مشهور است:
آلمان به هنر موسیقی: موسیقدانان برجسته ای مانند موتسارت، واگنر، فرانتس لیست و باخ آلمانی هستند
ایتالیا به هنر مجسمه سازی: بی ترید عظیم ترین مجسمه های جهان هنر دست هنرمندان ایتالیایی مانند میکل آنژ و لئوناردو داویچی هستند
فرانسه مهد هنر تئاتر و نمایش است و از دیرباز سالانه هزاران تئاتر در فرانسه اجرا می شود هرچند که سرچشمه شکل گیری هنر نمایش و تئاتر از یونان باستان بوده است
آمریکا در هنر فیلم سازی به اوج این هنر رسیده است و افزون بر هالیود دهها شرکت بزرگ فیلم سازی سالانه هزاران فیلم ساخته و به نمایش درمی آورند
عظیم ترین رمان های جهان توسط نویسندگان روس نوشته شده اند
و هنر ایرانیان با داشتن بیشترین آثار ادبی منظوم و با وجود شعرای بزرگی چون رودکی، فردوسی، ناصر خسرو، نظامی، خیام، سعدی، مولوی، حافظ، جامی، صائب، سنایی، عطار، پروین اعتصامی، شهریار، نیمایوشیج، سهراب سپهری، ابتهاج و … شعر است
هر کدام از شاعران برجسته ایرانی، اشعار خود را به سبک و شیوه و با محتوای ویژه خود سروده اند، لذا مقایسه آنان و انتخاب بهترین شاعران ایران کار ساده ای نیست و اصولا مقایسه شاعران ایرانی کار درستی نیست چرا که هر کدام از آنان را بایستی در سبک شعری خاص خود بررسی کرد.
با دسته بندی محتوا و سبک شعری شاعران بزرگ ایران، بهترین شاعران ایران یا به عبارتی خداوندگاران شعر و ادب پارسی را می توان به ترتیب تاریخ زندگی آنان معرفی کرد
شعر و موسیقی، دو رکن بنیادین در پرورش روح و لطافت درون هستند. روح تلطیف‌شده، تناسب و هماهنگی می‌آموزد و پذیرای عدالت شده و درستکاری پیشه می‌کند.
تأثیر موسیقی و شعر در تربیت آدمی تا بدانجاست که اگر شعر و موسیقی ملتی تغییر کند به تبع آن فرهنگ و رفتار آن ملّت تغییر خواهد کرد
تأمل در این سخنان این فیلسوف بزرگ،ما را به پاسخ این پرسش می‌رساند که « شعر ما و شاعران بزرگ ایران» پاسخ به کدام نیاز ما در این روزگار در عصر ماهواره‌ها و رایانه‌ها توانند بود؟
پاسخ آن است که اگر قرار باشد ایران همچنان بماند و فرهنگ و هویّت آن حفظ شود بیش از هر زمانی دیگری به شعر شاعران بزرگ به عنوان بزرگترین عاملان هویت سازی و اصالت فرهنگی نیازمندیم
معرفی بهترین شاعران ایران یا خداوندگاران شعر و ادب پارسی
1- فردوسی بهترین شاعر حماسه سرای ایران زمین
حکیم ابوالقاسم فردوسی سرآمدن همه شاعران ایرانی پیش و پس از خود در سرودن اشعار حماسی و اسطوره ای است
شاهنامه فردوسی بزرگترین اثر منظوم حماسی ایران و بی اغراق شاهکار شعر حماسی در جهان است، برای اثبات اید ادعا کافی است مقایسه ای مختصر شاهنامه و سایر آثار حماسی جهان انجام شود
مقایسه شاهنامه و آثار حماسی بزرگ جهان
بهترین شاعران ایران: فردوسی استاد شعر حماسی
داستان و اشعار آثار بزرگ حماسی جهان مانند گیلگمش، ایلیاد و ادیسه، مهابهاراتا، انه اید، لیان شامپو و… مربوط به دوره کوتاه تاریخی هستند.
به طور مثال ایلیاد و ادیسه، یک رویداد تاریخی ده ساله است حال آنکه داستان های شاهنامه در دوره تاریخی سه هزار ساله و از سپیده دم آفرینش، شاهان اسطوره ای پیشدادیان و در نهایت دوره های تاریخی اشکانیان و ساسانیان اتفاق می افتند
داستان جنگ تروا در ایلیاد و ادیسه نبردی داخلی است اما داستان های شاهنامه نبرد بین پادشاهان سرزمین های مختلف و حتی نبرد دیوان و انسان نیز شامل می شود
داستان ایلیاد و ادیسه در یک محدوده جغرافیایی خاص (یونان و روم) به وقوع می پیوندد حال آنکه داستان های شاهنامه در یک گستره جغرافیایی بسیار گسترده از هند ، ایران، روم، یونان و حتی آفریقا روایت می شوند
در همه حماسه‌های بزرگ جهان پای خدایان اساطیری و ماورالطبیعه در میان و قهرمانان اسیر هوس های خدایان هستند حال آنکه در «شاهنامه» از خدواوند جان و خرد حرف می زند و جز در داستان ضحاک که از اهریمن صحبت شده دیگر خبری از موجودات ماورایی نیست. در همه داستان های شاهنامه همین انسان زمینی است و خوبی‌ها و بدی‌هایش.
خدایی که در شاهنامه ستایش می شود، خدای یک قوم، یک مذهب، یک نژاد نیست و خداوند جان و خرد است و یک دستور دینی و مذهبی نیست بلکه نیاز شخصی و عاطفی است
افزون بر داستان های اسطوره ای، تاریخی و حماسی شاهنامه، در حقیقت یک شاهنامه فردوسی اثر حماسی اخلاقی و نبردهای آن برای آزادگی و برپایی دادگری است و حکیم طوس در همان ابتدای شاهنامه تکلیف مخاطب را با اثر خود روشن می کند و کتاب خود را با پیام “به نام خداوند جان و خرد ” شروع می شود
حال آنکه حماسه ایلیاد و ادیسه با این مصرع شروع می شود: ای الهه بخوان سرود خشم آشیل را
فقط در شاهنامه فردوسی می توان یافت که خرد زیربنای اخلاق، اخلاق زیربنای دینداری و دینداری زیربنای انسانیت است حال آنکه در مکاتب و باورهای دیگر واژگونه است و از راه دین به اخلاقمداری و خردمندی می رسد
فروتن بود هر که دارد خرد
سپهرش همی در خرد پرورد
مدارا خرد را برادر بود
خرد بر سر جان چو افسر بود
دلی که از خرد گردد آراسته
چون گنجی بود پر زر و خواسته
هر که خرد جوید و ایمنی
نتازد سوی کیش آهرمنی
ویژگی بزرگ شاهنامه فردوسی به عنوان بزرگترین اثر حماسی جهان، دادگری است، دادگری رکن فرهنگ شاهنامه و ایران زمین است به ویژه برای شهریاری
مبادا جز از داد آئین من
مباد ز گردنکشی دین من
فردوسی از جمله شاعرانی است که با عنوان حکیم از او یاد می شود و حکیم به کسی گفته می شود که در آثار خود را بر اساس حکمت و فلسفه نگاشته باشد، ضمن آنکه حکما بر علوم و دانش های دوران خود مسلط بوده اند
فردوسی هم به عنوان انسانی والا با طبعی لطیف و دلی سرشار از عشق ایران، استاد ادبیات دوران خود بوده و به فنون و ابزار جنگ آوری، طب، داستان سرایی عاشقانه آشنا بوده است
سومین شاعر بزرگ ایران زمین از نظر تاریخی مولانا محمد بلخی است که نامش درمیان اندیشمندان و پژوهندگان جهان از دیرباز تا کنون با عرفان اسلامی ایرانی پیوند خورده و بدین سبب در هرگوشه از جهان هر کس درباره عرفان ایرانی تحقیق کند درآثار و اشعار مولوی خصوصاً مثنوی او تفحص می‌کند.
این‌بدان سبب است که درحقیقت مولوی نماینده واقعی تفکرعرفانی است و اشعار و اندیشه اش نمونه بارز نظام فکری این مکتب است
مثنوی مولوی دایره المعارفی است مشحون از همه مسائلی که به نظریات عرفانی مربوط می شود و در حقیقت تفسیری است بزرگ از همه این عقاید و حاوی معلومات عمیقی درباره ادیان گوناگون بخصوص عقاید صوفیانه همراه با امثال و حکایات و قصه ها و داستان ها و دریایی است انباشته از گوهرهای گرانبهای علم و ادب و هنر آنقدر که در وصف نگنجد.
مختصری از زندگی مولوی
جلال ادین محمد بلخی فرزند بهاء الدین ولد از مجتهدین و عرفا و بزرگان خراسان بوده است که در دوران کودکی در بلخ می زیسته است
در دوره او امام فخر رازی در بلخ که تمایل به فلسفه داشته و با مرام صوفی گرانه مخالف بوده است چون از نزدیکان سلطان محمد خوارزمشاه بوده مرتب سعایت بها الدین را می کرده، لذا او از سلطان محمد خوارزمشاه اجازه می خواهد تا از بلخ مهاجرت کند و بدین ترتیب به به شهر قونیه در ترکیه فعلی هجرت می کند
به سبب آنکه مولانا بیشتر عمر خود را در قونیه تحت حاکمیت روم شرقی گذارنده در جهان غرب به رومی مشهور است
مولانا تا قبل از دیدار با شمس تبریزی، زندگی راحتی داشته و به عنوان مجتهد و معلم دینی مورد احترام مردم و جامعه بوده است
او پس از برخورد با شمس تبریزی، صوفی و عارف کامل می شود و همه رمز و رموز عارفانه خود را که معمولا فاش کردن آن از نظر صوفیان ممنوع بوده است آزادانه بیان می کند .
بعضی از متعصبان مذهبی با او مخالفت می کردند ولی بعلت پشتیبانی سلاجقه بخصوص حاکم قونیه یعنی علاالدین کیقباد سلجوقی و خاتون او، آزاده می زیسته و اندیشه های خود را در کتابهای غزلیات شمس، مثنوی معنوی، فیه مافیه و هفت مجلس بصورت عریان بیان می کند .
آثار مولوی
پس از مرگ مولانا، اشعار و نوشته های او به همت و کمک مالی حسام الدین چلبی از شاگردان او، جمع آوری ، نوشته و چاپ می شود و گرنه مولانا در اندیشه بلندپروازی ونویسندگی نبوده است .
او تنها شاعر و نویسنده در جهان است که کتاب مثنوی او نه مقدمه دارد و نه موخره و بدون هیچ مقدمه ای با بیت «بشنو از نی چون شکایت می کند ….. » شروع می کند و آخر مثنوی معنوی هم بدون جمع بندی پایان می یابد .
این کتاب مجموعه سخنان هفتاد و یک گانه مولوی که توسط پسرش سلطان ولد، جمع آوری و یادداشت شده و به صورت کتابی منثور منتشر شده است
مکتوبات
مکتوبات مجموعه 150 نامه فارسی مولوی به معاصران خود و مخاطب آن ها شاگردان، اعضای خانواده، دولتمردان و افراد صاحب نفوذ بوده است
مجالس سبعه
مجموعه سخنانی است که به وجه اندرز و به طریق تذکیر بر سر منبر بیان کرده‌است
4- سعدی شیرازی استاد سخن و از بهترین شاعران ایران
بهترین شاعران ایران: سعدی استاد سخن و فصاحت
در آثار سعدی, زبان فارسی به کمال رسید و چنان شیوا و رسا (فصیح و بلیغ) شد که شیواتر و رساتر از آن متصور نیست و به حق سعدی را استاد سخن پارسی نام نهاده اند
زبان پارسی امروز، زبان شیوا و رسای ما همان زبان سعدی است و پس از سعدی، شعرا و نو یسندگان کوشیده‌اند چون او شیوا و رسا بنویسند و مردم هم تلاش کردند چون او سخن بگویند
میراث گرانسنگ فرهنگ و ادب ایران با پایمردی فرزندان شایسته ایران همچون فردوسی و نظامی و پس از آنها خداوندگار حکمت و ادب سعدی شیرازی تا به امروز استمرار یافته است
کلیات سعدی مجموعه ای است بی همتا که در آن با زبان و بیانی شاعرانه، مسائل فرهنگ ایران گزارش شده است
زندگی، تحصیل و سیاحت سعدی
سعدی در سال ۶۰۶ هجری قمری (برابر با حدود ۵۸۹ خورشیدی و ۱۲۱۰ میلادی) در شیراز زاده شده‌است.
سعدی پدرش را که پدر او معلم علوم دینی و از ملازمان دربار سعد بن زنگی، اتابک فارس، بود؛ در دوازده‌سالگی از دست داد و تحت حمایت پدربزرگ مادری اش قرار گرفت.
او در دوران کودکی، مقدمات علوم ادبی و شرعی را در شیراز آموخت. دوران کودکی و نوجوانی سعدی مصادف با یورش مغولان ا به ایران بود و اوضاع نابسامان ایران در پایان دوران سلطان محمد خوارزمشاه او را بر آن داشت که در روزگار جوانی برای تحصیل به نظامیه بغداد سفر کند
سفر سعدی به بغداد اما به دلیل ماجراهایی بسیار طولانی شد و حدود ۳۴سال به طول انجامید و در این مدت در شهرهای مختلفی مانند دمشق و بعلبک به تدریس و موعظه مشغول بوده و به مناطقی مانند حجاز، شام و آسیای صغیر سفر کرده و نشانه‌هایی از سفر به هندوستان، ترکستان، غزنین، آذربایجان، فلسطین، چین، یمن و آفریقای شمالی هم در سروده‌های وی یافت می‌شود.
بی تردید سعدی از معدود شاعران بزرگ ایران زمین است که دهها سال را خارج از موطن خود به جهانگردی و سیاحت پرداخته است
مراجعت وی مصادف بود با ایام سلطنت اتابک مظفرالدین ابوبکرین سعدین زنگی که از ۶۲۳ تا ۶۵۸ ه-ق. سلطنت میکرد و با عقل و حسن تدبیر، کشور قارسی را از تعرض مغولان وحشی خونخوار مصون داشت.
شدت علاقه و توجه احترام پادشاه و شاهزادگان و وزرا و امرای درباری و سایر مردم شیراز به سعدی و امنیت و آرامش بی سابقه آن سرزمین که موافق حال و طبع آن شاعر بزرگ بود او را بر سر نشاط آورد تا پس از مدتها رنج سفر، اندکی بیاسوده و سپس دست به کار سرودن و نوشتن شود
در سال بعد از مراجعتش, یعنی در سال ۶۵۵ کتاب «سعدی‌نامه» یا بوستان را که منظومه اخلاقی تمام عیار است بنام اتابک ابوبکر و یک سال بعد در سال ۶۵۶ کتاب گلستان را در مدت سی. چهل روز به نام شاهزاده سعدین ابی‌بکرین سعدین زنگی نگاشت.
سبک و محتوای آثار سعدی
سعدی مهندس و معمار بزرگ نثر فارسی، استاد و سرمشق تقلیدناپذیر غزل عاشقانه در شعر دری و ممتازترین سرایندةٌ شعر تعلیمی عرفانی در تمام اعصار شعر فارسی است
سعدی آخرین مظهرکمال در سراسر ادبیات ایران است و تا مدتها بعد از او، شعر فارسی فقط حافظ را در طراز او به وجود آورد و نثر فارسی دیگر تقریباً هیچ چیزی که با کلام او قابل مقایسه باشد به‌وجود نیاورد.
در زمینهٌ نثر تنها ابوالمعالی نصراللّه منشی کلیله است که لطافت و سلاست کلام سعدی هم را پشت سرگذاشته است.
سادگی و روشنی بیان او نه فقط گلستانش را سرمشق بلاغت فارسی کرده است بلکه رسالات او را در باب عشق و عقل و مجالس پنجگانه هم در اوج لطف و زیبایی نثر سادهٌ عهد کلاسیک فارسی قرار داده است.
در شاعری نیز در تمام فنون و اغراض شعر تقریباً بی‌رقیب است قصیده‌اش غالباً وعظ و تحقیق است مدیحه هم می‌پردازد اما نه در ستایش راه انحراف می‌پوید. نه ممدوح را بدون نصیحت یا ملامت رها می‌کند.
مرثیه می‌گوید و لحن کلامش گه‌گاه چنان سوز و درد دارد که پیداست انگیزهٌ او احساس دوستی است و طمع سودجویی از بازماندگان ندارد.
در توصیف احوال و اعیان دقت نظر او طبیعت و اشیاء را روح و حیات می‌بخشد و هر زیبایی را که در نهان اشیاء و اعیان هست ظاهر و دل‌انگیز می‌کند.
غزل می‌گوید و از تجربةٌ شخصی خویش به‌آن اصالت و احساس واقعیت می‌دهد
در غزل هایش انسان صدای قلب پراحساس شاعر را آشکارا درک می‌کند. عشق که بُن‌مایةٌ این غزلهاست تجربهٌ حیات اوست – تجربةٌ روزهای افتد و دانی.
اینکه تمام جلوه‌های عشق از شوق و درد و شور و خشم و رشک و مهر و یأس, و امید و اندوه و شادی در غزلهایش هست از آن روست که از تجربهٌ حیاتی او نشان دارد.
در مثنوی سرایی بوستانش نمونه عالی‌ترین تجربه در شعر تحقیقی و تعلیمی است.
برخلاف گلستان که عالی‌ترین نمونة واقع‌گرایی – رئالیسم را در نثرکلاسیک فارسی جلوه می‌دهد بوستان متعالی‌ترین اوج معنی‌گرائی ایدئالیسم -در شعر تعلیمی فارسی است و سادگی و ژرف‌نگری بیان وی آن را از آثار پیشروان این شیوه -سنائی و خاقانی -متمایز می‌دارد.
بوستان به نظم (شعر) نوشته شده و مشتمل بر حدود چهار هزار بیت شعر در قالب شعری مثنوی است و کتابی اخلاقی و آموزشی است و سعدی آرمانشهر مطلوب خود را در آن به تصویر کشیده‌است
بوستان با یک مقدمه در حمد خداوند، ستایش پیامبر اسلام، بیان دلیل نگارش کتاب شروع شده و اشعار آن در ده باب سروده شده که عبارتند از:
کتاب گلستان به نثر آهنگین و آمیخته با نظم و در هشت باب نوشته شده‌است.
هشت باب گلستان عبارتند از:
سیرت پادشاهان
اخلاق درویشان
فضیلت قناعت
فوائد خاموشی
عشق و جوانی
ضعف و پیری
تأثیر تربیت
آداب صحبت
غزلیات سعدی
غزلیات سعدی شامل حدود ۷۰۰ غزل است که محتوای بیشتر آنها عشق است. غزل‌های عاشقانهٔ سعدی، به سادگی، خلوص و زمینی بودن شهره‌اند.
هزلیات سعدی
سعدی دارای سه رساله با نام های مطایبات، مضحکات و خبیثات که به مجموعه آنها هزلیات گفته می‌شود.
نصیحه الملوک
رساله عقل و عشق
رباعیات و مفردات
مجالس پنجگانه
ملمعات و مثلثات
صاحبیه
قصاید
5- حافظ استاد غزلسرایی و از بهترین شاعران زبان فارسی
بهترین شاعران ایران: حافظ بهترین شاعر غزلسرای ایران زمین
از میان هزاران شاعری که در سده های گذشته زیسته و به زبان مردم این سرزمین شعر سروده اند و آثاری از آنان به دست ما رسیده، حافظ جایگاه نخست غزلسرایی را دارد.
حافظ افکارِ مولوی و خیام را با سخنِ سعدی پیوند زد و عناصرِ دیگری مانند طنز و نگرش های سیاسی و اجتماعی بر آن افزود.
پیش از حافظ غزلِ عاشقانه را سعدی، و غزلِ عارفانه را مولوی به اوج رسانده بودند، و بدین‌ترتیب غزل را دیگر یارایِ پیش رفتن نبود، بدین‌معنی که تلاشِ هر شاعری در هر کدام از طرفینِ غزل، بی‌ثمر بود؛ و تنها راه، آمیختنِ این دو به یکدیگر بود.
او غزل عاشقانه و عارفانه را با استفاده از صنعتِ ایهام، به یکدیگر پیوند زده و تلفیقِ این دو غزل در شعرِ حافظ به عالیی ترین شکل صورت پذیرفته که در آن اشعاری بلیغ و هنرمندانه با مضامینی بلند گرد آمده‌است
فهم غزلیات حافظ
حافظ از آن همه مردم ایران است. عارف و عامی با شعر او انس دارند. هر کس در خلوت خود شبها و روزها با بیت بیتِ سخنان او عشقبازی ها کرده و سرمستی ها داشته و لذتها برده است
هر ایرانی و فارس زبانی غزله ایی حافظ را به خاطر دارد و بیت هایی از آنها را چاشنی سخن خود می‌کند.
وقتی سخن از شعر حافظ به میان می‌آید گوشها تیز می‌شود و اگر سخن تازه ای باشد و شنونده چیزی خلاف آنچه خود تصور می‌کرده بشنود برمی‌آشوبد.
آخر اینجا جای عقل و منطق عادی که نیست جلوه گاه ذوق و احساس و خیال است.
هنر جادویی حافظ و ظریفکاری های او در تناسبات لفظی و معنوی و استفاده شگرف او از ایهام و استعاره و جمع معانی بسیاردر الفاظ اندک سبب شده است که هرکس گُمشْدهٌ خود را درشعر او بیاید.
هرکس در سخن حافظ بیان حال خود را می خواند و می خواهد حافظ همان چیزی را گفته باشد که او دلش می خواهد به همین روی حافظ را لسان الغیب گویند
مختصری از زندگی و زمانه حافظ
حافظ شیرازی پنجمین شاعر از فهرست بهترین شاعران ایرانی یا خداوندگاران شعر و ادب فارسی است، نام وی محمد معروف به شمس الدین فرزند کمال الدین زاده سال 705 و درگذشته 768 هجری خورشیدی و مشهور به لِسانُ‌الْغِیْب متخلص به حافظ است
جوانی حافظ با دوران آشفته ای از تاریخ ایران مصادف شد
میدانیم که در فاصله 116 سال حکومت مغول و جانشینان آن (ایلخانان) فارس با تدبیر حاکان ایرانی از ویرانی در امان ماند و به سبب همین آرامش بود که استاد سخن سعدی شیرازی امکان ظهور یافت
اما در حالیکه حافظ در سن 25 سالگی بود، آخرین ایلخان مغول (ابوسعید بهادرخان) درگذشت و با پایان سلطه مغولان، کشور دچار آشفتگی تازه ای شد و اینبار شخصی به نام امیر مبارزالدین، حاکم ادب دوست فارس را کشت و شیراز را تصرف کرد. او به شدت مذهبی بود و با شعرا و شعر فارسی میانه خوبی نداشت
پس از چندی، امیرمبارزالدین توسط پسرش شاه شجاع کشته شد و چند سال بعد هم سپاه تیمور لنگ به شیراز حمله کرد
حافظ در چنین اوضاع آشفته و بی ثباتی زندگی میکرد و بهمین روی برای درامان ماندن از تعصبات مذهبی و یا خشم حاکمان، مجبور بود اشعار را در پرده بگوید که دلیل پیچیدگی و ابهام و ایهام در اشعار حافظ هم همین بوده است
حافظ را از مهمترین اثرگذاران بر شاعرانِ فارسی زبان پس از خود می شناسند در سده های هجدهم و نوزدهم میلادی اشعار او را به زبان های اروپایی نیز ترجمه کردند و نامش به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت.
Loading...
