کتاب صوتی تاریخ خوارزمشاهیان نوشته الهیار خلعتبری و محبوبه شرفی

خوارزمشاهیان از پادشاهان بزرگ ایران بودند که از سال 1077 تا 1231 میلادی به مدت 150 سال بر بخش پهناوری از سرزمین ایران با بیش از سه میلیون کیلومتر مربع حکومت میکردند

خوارزمشاهیان پیش از تشکیل امپراتوری خود، از امرای سلجوقیان بودند اما پس از تضعیف سلجوقیان، این حکومت را شکسته داده و پادشاهی خوارزمشاهیان را به وجود آوردند و پس از یک دوره 150 ساله حکومت بر ایران سرانجام به دست مغولان از بین رفتند.

فهرست کتاب صوتی تاریخ خوارزمشاهیان

مقدمه

فصل اول: خوارزم و خوارزمشاهیان

• گفتار اول : جغرافیای تاریخی خوارزمشاهیان
  • تاریخ خوارزم از آغاز تا حکومت سلاجغه

• گفتار دوم: خوارزمشاهیان از آغاز تا تشکیل حکومت
  • انوشتکین و قطب الدین محمد
  • اتسز
  • ایل ارسلان

• گفتار سوم: اقدامات سیاسی سلطان محمد تکش و چگونگی تشکیل حکومت خوارزمشاهیان

• گفتار چهارم:چگونگی به قدرت رسیدن سلطان محمد خوارزمشاه و جانشینی سلطان جلال الدین

فصل دوم: مناسبات سیاسی خوارزمشاهیان

• گفتار اول روابط خوارزمشاهیان با سلاجغه

• گفتار دوم: روابط خوارزمشاهیان با خلافت عباسی

• گفتار سوم: روابط خوارزمشاهیان و قراختاییان

• گفتار چهارم: روابط خوارزمشاهیان و اسماعیلیان

• گفتار پنجم: روابط خوارزمشاهیان و غوریان

• گفتار ششم: روابط خوارزمشاهیان و مغولان
  • زمینه ها و علل تهاجم مغولان قلمرو خوارزمشاهیان

• گفتار هفتم: علل موثر در سقوط خوارزمشاهیان

فصل سوم: تشکیلات اداری و دیوانی خوارزمشاهیان

• وزیر

• دیوان ها

• مناسک

کتاب صوتی تاریخ خوارزمشاهیان به مدت 5:30 فایل mp3 آماده دانلود است

---

خوارزمشاهیان چه کسانی بودند

پس از تسلط سلجوقیان بر خوارزم در اوایل دهه 1040 میلادی، سلاطین سلجوقی والیان مختلفی را در این استان منصوب کردند، از جمله پسر آلپ ارسلان

یکی از آخرین آنها نوشتکین تشتدار ملکشاه سلجوقی، یا نگهبان کاسه های شستشوی سلطنتی بود که در سال 1077 میلادی به عنوان والی خوارزم منصوب شد.

نوشتکین غرچه نیای نیای خوارزمشاهیان، غلامی از اهالی غرجستان بود که سپهسالار کل سپاه خراسان او را در زمان سلجوقیان خرید.

این غلام رفته رفته به سبب استعداد سرشار و کفایتی که از خود نشان داد در دوران فرمانروایی سلجوقیان مدارج ترقی را طی کرده و سرانجام با عنوان خوارزمشاه به امارت خوارزم برگزیده شد

انوشتکین 9 پسر داشت که به نمایندگی از پادشاهان سلجوقی بر خوارزم حکمرانی می‌کردند.

بزرگ‌ترین فرزند انوشتکین، قطب الدین محمد نام داشت که پس از او از جانب برکیارق سلجوقی به ولایت خوارزم رسید و سلطان سنجر نیز بعدها او را در آن سمت ابقاء کرد

قطب‌الدین محمد Qutb ad-Din Muhammad به مدت سی سال تحت قیومیت و اطاعت سلجوقیان امارت کرد.

بدین ترتیب دولت جدیدی زیر سایه سلجوقیان بنیانگذاری شده بود

پس از قطب‌الدین محمد پسرش اتسز به فرمان سلطان سنجرسلجوقی به امارت خوارزم رسید

چون اتسز وفات یافت، پسرش ایل ارسلان امیر خوارزم شد و با فوت سلطان سنجر سلجوقی، نزاع داخلی سلجوقیان، امکانی را فراهم آورد تا ایل ارسلان به قسمتی از خراسان و ماوراءالنهر دست یافته و به این ترتیب نزدیک به پانزده سال به عنوان خوارزمشاه حکومت کند.

پس از ایل ارسلان،علاالدین تکشAla al-Din Tekish از فرزندان او به پادشاهی خوارزمشاهیان رسید

تکش به ری لشکر کشید و در جنگی طغرل سوم Toghrul III آخرین پادشاه سلجوقی را کشت و سر او را نزد خلیفه الناصر فرستاد. به این ترتیب، دودمان سلاجقه عراق منقرض شده و تمامی خراسان، ری و عراق عجم، یعنی آخرین میراث سلجوقی به دست خوارزمشاهیان افتاد.

با درگذشت علاءالدین تکش ، پسرش محمد خود را علاءالدین محمد خواند و به این ترتیب سلطان محمد خوارزمشاه شد.

و در این زمان امپراتوری خوارزمشاهیان به اوج قدرت خود رسیده بود

موسس سلسله خوارزمشاهیان

موسس تبار خوارزمشاهیان، نوشتکین است که از طرق پادشاهی سلجوقی به عنوان اولین امیر بر خوارزم حکومت کرد

اما موسس سلسله خوارزمشاهیان که با شکست سلجوقیان، پادشاهی خوارزمشاهیان را تشکیل داد سلطان تکش است

مهمترین سلطان خوارزمشاهیان که بود

از نظر مورخین سلطان تکش مهمترین سلطان خوارزمشاهیان است چرا که او به با شکست سپاه و کشتن طغرل سوم حکومت سلجوقیان پایان داده و پهنه امپراتوری خوارزمشاهیان را به سراسر ایران و ماورالهنر گسترش داد

پس از او سلطان محمد خوارزمشاه که وارث قدرت عظیمی نظامی شده بود به گونه ای که به عنوان اولین پادشاهی مستقل ایرانی با خلیفه عباسی درافتاد

فرمانروایی سلطان محمد خوارزمشاه بیست سال به طول انجامید اما حمله مغولان از شرق، امپراتوری خوارزمشاهیان را به خطر انداخت.

وزیر خوارزمشاهیان

در دوره خوارزمشاهیان و به ویژه در دوره سلطان محمد خوارزمشاه دو نفر به نام های نظام‌الملک به وزارت رسیدند

• نظام‌الملک محمد بن مسعود هروی
• نظام‌الملک ناصرالدین محمد بن صالح

که البته این هردو با نظام الملک وزیر نامدار سلجوقیان متفاوتند

حکومت خوارزمشاهیان چگونه از بین رفت

در طی ایامی که محمد خوارزمشاه قدرت خود را در نواحی شرقی مرزهای فرارودان (ماوراءالنهر) گسترش می‌داد، خلیفهٔ بغداد –الناصر الدین بالله -برای مقابله با توسعه قدرت او در جبال و عراق سرگرم توطئه بود.

در آن سوی مرزهای شرقیِ قلمروِ خوارزمشاهیان، قدرت نوخاسته‌ای در حال طلوع بود: مغول

چنگیزخان پس از چیره شدن بر چین و بخشی از آسیای مرکزی با خوارزمشاهیان همسایه شد.

او در ابتدا، نسبت به سلطان محمد خوارزمشاه ادب و احترام را رعایت کرد اما این پادشاه با تدابیر خصمانهٔ خود موجبات غضب خان مغول را فراهم کرد و هجوم او را به ممالک اسلامی باعث گردید.

ملهٔ مغول در پی قتل ۴۵۰ بازرگان مسلمان مغولی در شهر اترار آغاز شد

سلطان محمد خوارزمشاه در همان سال با سپاهی به مبارزه با مغول برآمد، ولی از جوجی پسر چنگیز شکست خورد و این آغاز انحطاط پادشاهی خوارزمشاهیان بود

در کتاب صوتی تاریخ خوارزمشاهیان با استناد به مراجعه تاریخی، چگونگی شکل گیری و توسعه و تشکیل این امپراتوری و سرانجام دلایل از بین رفتن آن توسط مغول پرداخته شده است