شاعران پارسی گو| ابوالحسن شهيد بن حسین جهودانکی بلخی معروف به شهید بلخی شاعر، استاد و دانشمند و حکیم معروف قرن چهارم هجری بوده است.

شهید بلخی از دیدگاه بزرگان

رودکی از همه هم عصران خود، تنها او را «شاعر» و دیگران را راوی اشعار این و آن می دانست.

وی از بزرگان حکما و متکلمان و در علوم اوایل استاد بوده است.

ابن الندیم در الفهرست گوید که شهید بن حسین تألیفاتی دارد و او را با رازی مناظراتی (مكتوب) بوده و هر یک بر دیگری نقضی و ردّی داشته است.

 یاقوت حموی در کتاب معجم البلدان نام او را ذیل کلمه «جهودانک»، ابوالحسن شهيد بن حسین بلخی الوراق المتکلم آورده است. وراق یعنی کتابفروش و ازینجا شغل عادی شهید معلوم میشود

 اسم او را ابوسلیمان منطقی سیستانی فیلسوف معروف قرن چهارم در کتاب صوان الحکمة که اینک اختصاری از آن در دستست آورده و کتاب تفضيل لذات النفس على الذات البدن را بدو نسبت داده و خلاصه نظر شهید را درباره موضوع لذت و تقسیم آن به لذات جسمانی و لذات نفسانی آورده است.

به نظر شهید بلخی لذات جسمانی فزونی جوی و ناپایدار و لذات نفسانی مقرون به فضیلت روحانی و پایدار و برتری جوی است و ما را به کمال طبع انسان نزدیک می کند.

نظریه شهید بلخی در این کتاب در حقیقت اظهار مخالفتی است با رازی که لذت را یک امر عدمی جسمانی و بازگشت جسم به حالت طبیعی خود می دانست.

هنرهای شهید بلخی

شهید بلخی در خط استاد بود. فرخی در مدح ممدوح خود گوید:

خط نویسد که بنشناسند از خط شهید 
 شعر گوید که بنشناسند از شعر جریر

و استاد رودکی که او را در شمار عقل از هزاران تن بیشتر می پنداشته در رثاء او فرموده است

کاروان شهید رفت از پیش 
ز آن ما رفته گیر و می اندیش

از شمار دو چشم یک تن کم 
وز شمار خرد هزاران بیش

به هر حال شهید بلخی در نزد علما و ادبای عصر خود از افاضل عهد محسوب می شده و نام او در چند مأخذ از مآخذ قرن چهارم به احترام ذکر شده و شاعری یکی از چند فضیلت وی بوده است.

 از ممدوحان او یکی نصربن احمد سامانی بود و دیگر ابو عبد الله محمد بن احمد جیهانی از خاندان معروف جیهانی که مدتی وزارت سامانیان میکرد و از علمای مشهور قرن چهارم بود.

وفات شهید بلخی را در سال ۳۲۵ نوشته اند. اشعار او در نزد شعرای بعد از وی تا اواخر قرن ششم به فصاحت و لطافت معروف و خاصه غزل های او در دلاویزی و دلپذیری مثل بود.

 از اشعار شهید بلخی

اگر غم را چو آتش دود بودی
 جهان تاریک بودی جاودانه

درین گیتی سراسر گر بگردی
  خردمندی نیابی شادمانه

دانش و خواسته است نرگس و گل 
که به یکجای نشکفند به هم

 هر کرا دانش است خواسته نیست 
و آنکه را خواست است دانش کم

مرا به جان تو سوگند و صعب سوگندی
 که هرگز از تو نگردم نه بشنوم پندی

دهند پندم و من هیچ پند نپذیرم
 که پند سود ندارد به جای سوگندی

شنیده ام که بهشت آن کسی تواند یافت
 که آرزو برساند به آرزومندی

هزار کبک ندارد دل یکی شاهین
  هزار بنده ندارد دل خداوندی

ترا اگر ملک چینیان بدیدی روی
 نماز بردی و دینار بر پراگندی

ترا اگر ملک هندوان بدیدی موی
 سجود کردی و بتخانه هاش برکندی

به منجنیق عذاب اندرم چو ابراهیم
 به آتش حسراتم فگند خواهندی

ترا سلامت باد ای گل بهار و بهشت
 که سوی قبله رویت نماز خوانندی

sadeh4 alfba-S shaeran-parsigoo ghazal