کتاب صوتی خسرو و شیرین اثر نظامی گنجوی

کتاب صوتی خسرو و شیرین عنوان عاشقانه ی تراژیک معروفِ شاعر ایرانی، نظامی گنجوی ، است که لیلی و مجنون را نیز نوشته است.

این روایت ، داستانی بسیار مفصل از داستان عشق خسرو پادشاه ساسانی و شاهزاده خانم ارمنی ، شیرین ، است که در نهایت ملکه ی ایران می شود.

روایت اصلی، داستان عاشقانه‌ای است با منشأ ایرانی.

پیش از این منظومه بزرگ از نظامی ، داستان خسرو و شیرین در شاهنامه ی فردوسی ، سایر نویسندگان و داستان‌های عامه ایرانی به خوبی شناخته شده بود و آثار دیگری نیز به همین عنوان وجود دارند.

انواع داستان نیز با عناوین «شیرین و فرهاد» (به فارسی: شیرین و فرهاد) گفته شد.

کتاب صوتی خسرو و شیرین به مدت 15 ساعت فایل صوتی mp3 به دوستداران اشعار کهن پارسی تقدیم میگردد

خلاصه و شرح داستان کتاب صوتی خسرو و شیرین

کتاب صوتی خسرو و شیرین شامل 121 بخش است.

نسخه ی نظامی با روایتی از تولد خسرو و بررسی تحصیلات او آغاز می شود.

در پی آن گزارشی از ضیافت خسرو در خانه ی کشاورز آمده است.

که در آن خسرو به دلیلی از سوی پدرش به شدت تنبیه می شود.

خسرو استغفار می کند و از گناه خود پشیمان می شود.

هرمزد چهارم که اکنون از پسرش به سبب استغفاری که کرده راضی است، او را می بخشد.

همان شب خسرو پدربزرگش انوشیروان را در خواب می بیند و انوشیروان او را به همسری به نام شیرین، اسبی به نام شبدیز، نوازنده ای به نام باربد و پادشاهی کشور بزرگی که ایران است بشارت می دهد.

شاپور، دوست صمیمی خسرو و نقاش، از مهین بانو ملکه ی ارمنی و خواهرزاده اش شیرین به خسرو می گوید.

شاهزاده جوان با شنیدن توصیفات شاپور از ویژگی های بی عیب و نقص شیرین، عاشق شیرین، شاهزاده خانم ارمنی می شود.

شاپور برای جستجوی شیرین به ارمنستان می رود.

شاپور شیرین را می یابد و تصویر خسرو را به شیرین نشان می دهد.

شیرین عاشق خسرو می شود و از ارمنستان به مدائن ، پایتخت خسرو ، می گریزد.

اما در این میان خسرو نیز از خشم پدر می گریزد و در جستجوی شیرین عازم ارمنستان می شود.

در راه، شیرین را می‌بیند که بدون لباس حمام می‌کند و موهای جاری و رهایش را می‌شوید.

شیرین هم متوجه او شده و او را می بیند; اما چون خسرو با لباس دهقانی در سفر بود، یکدیگر را نمی شناسند.

خسرو به ارمنستان می رسد و شامیرا ملکه ی ارمنستان از او استقبال می کند.

با این حال خسزو متوجه می شود که شیرین در مدائن است.

باز هم شاپور فرستاده می شود تا شیرین را بیاورد.

وقتی شیرین به ارمنستان می رسد، خسرو – به دلیل مرگ پدرش – باید به مدائن بازگردد.

این دو عاشق به جاهای مخالف هم می روند تا اینکه خسرو توسط ژنرالی به نام بهرام چوبین سرنگون می شود و به ارمنستان می گریزد.

خسرو در ارمنستان سرانجام با شیرین آشنا می شود و مورد استقبال او قرار می گیرد.

اما شیرین اعلام می کند که حاضر به ازدواج با خسرو نیست مگر اینکه خسرو ابتدا کشورش را از بهرام چوبین پس بگیرد

بدین ترتیب خسرو، شیرین را در ارمنستان ترک می کند و به قسطنطنیه می رود.

قیصر موافقت می کند که در برابر بهرام چوبین به او کمک کند، مشروط بر اینکه او با دخترش مریم ازدواج کند.

خسرو نیز مجبور می شود قول دهد تا زمانی که مریم زنده است با کس دیگری ازدواج نکند.

خسرو موفق می شود دشمن خود را شکست دهد و تاج و تخت خود را پس بگیرد.

مریم از روی حسادت خسرو را از شیرین دور می کند.

در این میان مجسمه‌سازی به نام فرهاد عاشق شیرین می‌شود و رقیب عشق خسرو می‌شود.

خسرو نمی تواند فرهاد را تحمل کند، بنابراین او را به عنوان تبعیدی به کوه بیستون می فرستد و کار غیرممکنی به او می دهد.

آن کار کنده کاری پلکانی از صخره های سخت کوه بیستون است.

فرهاد کار خود را آغاز می کند به این امید که خسرو به او اجازه ی ازدواج با شیرین را بدهد.

با این حال خسرو قاصدی نزد فرهاد می فرستد و خبر دروغ مرگ شیرین را به او می دهد.

فرهاد با شنیدن این خبر کذب خود را از بالای کوه پرت می کند و می میرد.

خسرو نامه ای به شیرین می نویسد و از مرگ فرهاد ابراز تأسف می کند. کمی بعد از این ماجرا، مریم نیز می میرد.

به روایت فردوسی، این شیرین بود که مریم را پنهانی مسموم کرد.

شیرین ، نامه ی خسرو را با تسلیت نامه طنزآمیز دیگری پاسخ می دهد.

خسرو قبل از پیشنهاد ازدواج به شیرین، سعی می کند با زن دیگری به نام شکر در اصفهان صمیمیت برقرار کند که این امر وصلت عاشقان را بیشتر به تاخیر می اندازد.

سرانجام خسرو برای دیدن او به قلعه شیرین می رود.شیرین خسرو را که مست استبه قلعه راه نمی دهد.

او به ویژه خسرو را به خاطر صمیمیت و ارتباطش با شکر سرزنش می کند. خسرو غمگین و طرد شده به کاخ خود باز می گردد.

شیرین در نهایت پس از چند قسمت عاشقانه و قهرمانانه با ازدواج با خسرو راضی می شود.

با این حال شیرویه، پسر خسرو از همسرش مریم، نیز عاشق شیرین است.

شیرویه سرانجام پدرش خسرو را به قتل می‌رساند و قاصدی را نزد شیرین می‌فرستد و می‌گوید که پس از یک هفته باید با او ازدواج کند.

شیرین برای اینکه با شیرویه ازدواج نکند، خود را می کشد. خسرو و شیرین را با هم در یک قبر دفن کردند.

بخشی از اشعار کتاب صوتی خسرو و شیرین

بخش 45 – نالیدن شیرین در جدائی خسرو

چنین در دفتر آورد آن سخن‌سنج
که برد از اوستادی در سخن رنج

که چون شیرین ز خسرو باز پس ماند
دلش دربند و جانش در هوس ماند

ز بادام تر آب گل برانگیخت
گلابی بر گل بادام می‌ریخت

بسان گوسپند کشته بر جای
فروافتاد و می‌زد دست بر پای

تن از بی‌طاقتی پرداخته زور
دل از تنگی شده چون دیده مور

هوی بر باد داده خرمنش را
گرفته خون دیده دامنش را

چو زلف خویش بی‌آرام گشته
چو مرغی پای‌بند دام گشته

شده ز اندیشه هجران یارش
ز بحر دیده پر گوهر کنارش

گهی از پای می‌افتاد چون مست
گه از بیداد می‌زد دست بر دست

دلش حراقه آتش‌زنی داشت
بدان آتش سر دودافکنی داشت

مگر دودش رود زان سو که دل بود
که افتد بر سر پوشیده‌ها دود

گشاده رشته گوهر ز دیده
مژه چون رشته در گوهر کشیده

ز خواب ایمن هوس‌های دماغش
ز بی‌خوابی شده چشم و چراغش

دهن خشک و لب از گفتار بسته
ز دیده بر سر گوهر نشسته

سهی سروش چو برگ بید لرزان
شده زو نافه کاسد نیفه ارزان

زمانی بر زمین غلطید غمناک
ز مشگین جعد مشگ افشاند بر خاک

چو نسرین بر گشاده ناخنی چند
به نسرین برگ گل از لاله می‌کند

گهی بر شکر از بادام زد آب
گهی خائید فندق را به عناب

گهی چون گوی هر سو می‌دویدی
گهی بر جای چون چوگان خمیدی

نمک در دیده بی‌خواب می‌کرد
ز نرگس لاله را سیراب می‌کرد

بررسی محبوبیت اثر خسرو و شیرین در ادبیات فارسی

در اشعار دیگر شاعران فارسی زبان از جمله فرخی، قطران، مسعود سعد سلمان، عثمان مختاری، ناصرخسرو، انوری و سنایی به این افسانه اشارات فراوانی شده است.

نظام الملک ذکر کرده است که این افسانه در عصر او یک داستان رایج بوده است.

بررسی نسخه نظامی گنجوی

اگرچه این داستان قبل از نظامی شناخته شده بود، اما توسط او به بالاترین اوج عاشقانه ی ممکن خود رسید.

برخلاف شاهنامه که به تاریخ، سلطنت و جنگ های خسرو می پردازد، نظامی تصمیم گرفت بر جنبه ی عاشقانه ی داستان تمرکز کند.

زمانی که سلطان ارسلان شاه سلجوقی بدون اشاره به موضوع، از شاعر درخواست حماسه ای عاشقانه کرد، نظامی داستان عاشقانه ی خسرو و شیرین را انتخاب کرد.

موضوعی که در منطقه ی خودش و حداقل تا حدی مبتنی متکی بر حقایق تاریخی است.

نظامی گنجوی در باب بررسی اثر خسرو و شیرین(1141-1209) را شیرین ترین داستان جهان دانسته است.

داستان خسرو و شیرین معروف است و به حقیقت، داستانی شیرین تر از آن وجود ندارد.

اعتقاد بر این است که کتاب صوتی خسرو و شیرین یکی از بهترین آثار نظامی است.

همسر اول نظامی، آفاق، پس از تکمیل این اثر درگذشت.

نسخه های زیادی از آثار نظامی بازگو شده است.

داستان یک حرکت رو به جلو همراه با نمایش، چالش، رمز و راز، بحران، اوج، حل و فصل، و در نهایت، فاجعه است.

شعر نظامی علاوه بر فردوسی متاثر از اسد گرگانی و ویس و رامین او بوده است.

کتاب صوتی خسرو و شیرین و ویس و رامین صحنه های مشابهی دارد.

اهتمام نظامی به طالع بینی نیز در توصیف نجومی دقیق آسمان شب در ویس و رامین سابقه دارد.

نظامی تأثیر بسزایی بر سنت عاشقانه داشت.

می توان گفت که گرگانی با فقدان تأثیرات صوفیانه که در شعر حماسی نظامی دیده می شود، آغازگر بسیاری از بلاغت و فضای شعری متمایز این سنت بوده است.

تاثیرات کتاب صوتی خسرو و شیرین

به نقل قول از دایره المعارف ایرانیکا

«تأثیر افسانه ی فرهاد به ادبیات محدود نمی شود، بلکه در کل فرهنگ ایرانی از جمله فولکلور و هنرهای زیبا نفوذ می کند. گویا غلاف فرهاد به درختی با خواص دارویی تبدیل شده است و محبوبیت دارد.».

در سال 2011، سانسورگران حکومت ایران اجازه ی چاپ مجدد شعر کلاسیک چند صد ساله را که برای 831 سال جزئی محبوب از ادبیات فارسی بود، به انتشاراتی رد کردند.

در حالی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران هیچ توضیح رسمی ای برای امتناع از مجوز انتشار هشتمین نسخه ی کلاسیک خود به این شرکت ارائه نکرد، نگرانی‌های حکومت اسلامی بر اساس گزارش‌ها حول عمل ناشایست در آغوش گرفتن شیرین و خسرو بوده است.

رمان «زنی با موهای سرخ» نوشته ی اورهان پاموک (1998) خط داستانی بین دو شخصیت دارد که بازتاب داستان خسرو و شیرین است که در کتاب نیز بازگو شده است.

در این رمان از املای ترکی نام خسرو، هوسروف، استفاده شده است.

نسخه های دیگر کتاب صوتی خسرو و شیرین

این داستان توسط شاعران و نویسندگان صوفی بی‌شماری در مناطقی که قبلاً بخشی از امپراتوری ایران بوده یا تأثیرات ایرانی داشته‌اند، مانند بخش‌های شمالی شبه قاره همسایه هند، بازگو شده است.

در اروپا، داستان توسط مور جوکای، رمان‌نویس مجارستانی روایت شده است.

داستان معمولا با نام «شیرین فرهاد» روایت می شود و نه خسرو و شیرین.

فیلم هایی الهام گرفته از داستان خسرو و شیرین نیز تا به امروز ساخته شده اند.

این داستان به عنوان الهام بخش فیلم ایرانی «شیرین» ساخته عباس کیارستمی در سال 2008 نیز مورد استفاده قرار گرفت.

در این فیلم غیرعادی، داستان از طریق واکنش تماشاگران زن ایرانی که در سینما به تماشای فیلم نشسته اند، روایت می شود.

تماشاگر باید فقط با دیدن این چهره های احساساتی و گوش دادن به موسیقی متن فیلم، داستان را پیش بینی کند.

این داستان در آهنگ Jonathan Richman و Modern Lovers “Shirin & Fahrad” نیز مورد اشاره قرار گرفت.

این داستان همچنین الهام‌بخشی برای فیلم کمدی رمانتیک بالیوود در سال 2012 شیرین فرهاد کی تو نیکال پادی بود.