سفرنامه شاردن یا سیاحت نامه شارن کتابی ارجمند درباره تاریخ و فرهنگ ایران، نوشته ژان شاردن فرانسوی است

وی دو بار در قرن 17 میلادی در دوره پادشاهی صفوی به ایران سفر کرد. در طول این سفر بسیار مورد عنایت دربار قرار گرفت و مسوولیت‌هایی نیز به وی واگذار شد.

کتاب سفرنامه شاردن مجموعه‌ای از تالیفات او درباره سفرهایش است که در پاریس و لندن به چاپ رسید و بارها به زبان‌های مختلف ترجمه و منتشر شد.

در بخشی از سفرنامه شاردن در مورد ایران می‌خوانیم:

ژان شاردن (Jean Chardin) فرزند یک جواهرفروش، متولد 1618 میلادی و اهل پاریس فرانسه بود. وی تحصیلات عالی داشت و در سال 1665 میلادی به مشایعت یک بازرگان به ایران و هم‌چنین هند سفر کرد.

در اصفهان شاه عباس دوم استقبال و پذیرایی خوبی از او به عمل آورد؛ وی در سال 1670 به فرانسه بازگشت.

در سال 1671 مجددا به سمت ایران سفر کرد. در این سفر به ترکیه، قفقاز و کریمه نیز مراجعت نمود.

بعد از دو سال مجددا به اصفهان رسید. چهار سال در اصفهان ماند و سپس از راه هند به سمت فرانسه رهسپار شد.

وی در سال 1681 به لندن رفت و در آن‌جا زندگی کرد. در آن‌جا کار جواهرسازی را ادامه داد و پادشاه چارلز دوم به وی نشان شوالیه اعطا کرد؛ وفات وی در سال 1713 در لندن اتفاق افتاد.

هدف اصلی شاردن از سفر به آسیا، تهیه جواهرات مد نظر پدر خود از کشور هند بود. در هند جواهرات قابل توجهی یافت می‌شد

مورخان ذکر کرده‌اند که اطلاعات دقیقی از نحوه سفر و زمان‌بندی دقیق آن در دسترس نیست و اعداد ذکر‌شده تقریبی هستند.

به طور مشخص او هنگام عبور از ایران مورد استقبال دربار صفوی قرار گرفت. وی که بسیار تحت تاثیر احترام دربار شاه عباس قرار گرفته بود، مسئولیت بازرگان سلطنتی را از طرف شاه ایران قبول کرد.

وی پس از بازگشت به فرانسه در سال 1670 دینی بر گردن خود از جانب ایران احساس می‌کرد لذا تصمیم به بازرگانی دائمی با شرق و مخصوصا با فارسی‌زبانان گرفت.

شاردن در سفر مجدد خود به ایران در سال 1671، جمع‌آوری مجموعه جواهرات سلطنتی برای دربار صفوی را آغاز کرد

وی از مسیر استانبول و در قلمرو پادشاهی عثمانی وارد ایران شد سپس از تبریز، زنجان و قم گذشت تا به اصفهان رسید.

در سفر دوم خود چهار سال و نیم در ایران بود اما دو سال آن را به سیاحت در داخل ایران گذارند؛ در این مدت دو سفر به بندرعباس نیز داشت.

آثار شاردن را می‌توان به دو بخش سفرنامه و خاطرات اقامت وی در ایران و کتاب‌های توصیف عمومی و تاریخ تقسیم کرد.

با این وجود، برخی موضوعات و مباحث کلی در خاطرات نیز اتفاق می افتد؛ به طور عکس برخی خاطرات شخصی نیز در آثار عمومی وی وجود دارد. برخی موارد غیر تاریخی از جمله حساب فعالیت‌های شرکت فرانسوی هند شرقی در ژاپن نیز وارد دفتر خاطرات شده است.

آن‌چه امروز به نام سیاحت نامه شارن می‌شناسیم، ترکیبی از آثار منتشر شده او طی سال‌های مختلف است. این آثار در زمان چاپ بارها در کشورهای مختلف بازنشر و ترجمه شد و دست آخر به ایران رسید.

ترجمه های سیاحتنامه شاردن

• کتاب سفرنامه شاردن در سال 1671 در پاریس و در بین دو سفر اصلی وی به شرق منتشر شد. این کتاب بارها به زبان‌های مختلف در آن دوران ترجمه شد.
• سیاحتنامه شاردن در سال 1681 به آلمانی ترجمه شد، هم‌چنین دو ترجمه به انگلیسی صورت گرفت و در سال 1335 در ایران در دوره رضا شاه پهلوی منتشر شد
• دست آخر در سال 1345 انتشارات امیرکبیر آن را تحت عنوان سیاحت نامه شارن با الحاقات دیگر از همین نویسنده در ایران منتشر کرد.

در مقدمه چاپ انتشارات امیرکبیر، ارزش و اعتبار سفرنامه شاردن از دو جنبه مورد بحث قرار گرفته است.

اول این‌که سفر وی در دوران طلایی تمدن ایران یعنی پادشاهی صفوی بوده است. از زاویه دیگر شاردن را فردی آشنا به زبان و فرهنگ ایرانی و ترکی معرفی می‌کند.

هم‌چنین در این مقدمه ذکر شده که وی به دلیل عشق زیاد به فرهنگ ایران با جزئیات و دقت خاصی این سفرها را به نگارش درآورده است.

کتاب سفرنامه شاردن یا سیاحت نامه شارن دومین اثر منتشر شده از این سیاح فرانسوی بود. این کتاب در سال 1686 در لندن منتشر شد. برگه‌های این ترجمه با یک صفحه عنوان جدید در سال 1691 توسط C. Bateman مجددا منتشر شد

هر دو نسخه فرانسوی و انگلیسی در سری ترجمه انگلیسی توسط  University Microfilms ، مجدداً چاپ شدند. هم‌چنین در سال 1686 نسخه فرانسوی آن دو بار در آمستردام منتشر شد.

سومین اثر از شاردن در ده جلد و به صورت جامع از تمامی نوشته‌های وی در آمستردام منتشر شد. بسیاری از خاطرات وی از اصفهان در این نسخه درج شده است.

شاردن اگرچه با تمام جوانب زندگی فارسی کاملاً آشنا نبود و بیشتر به مسائل اقتصادی و سیاسی علاقه داشت، اما اطلاعات وی در مورد دربار صفوی بر سایر نویسندگان غربی از نظر دامنه، عمق، دقت و حسن نیت برتری دارد.

متأسفانه، طبقه‌بندی علمی در دوره صفویه هنوز به حدی نرسیده بود که امکان ارزیابی جامع از آثار وی را فراهم آورد.

به ویژه، منابع فارسی درباره سلطنت شاه سلیمان که می‌تواند برای تطبیق با خاطرات شاردن استفاده شود، اندک هستند.

فهرست مجلدات سفرنامه شاردن در مورد ایران

این کتاب در مورد سفر شاردن به ایران نوشته شده و حاوی اطلاعات مفیدی از شرایط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، آداب و رسوم مردمان آن زمان و… است.

کتاب سفرنامه شاردن (A Journey to Persia: Portrait of a Seventeenth-century Empire) به ترجمه اقبال یغمایی در 5 جلد در ایران چاپ شده است.

درواقع این کتاب نسخه کاملی از تمامی آثار شاردن درباره ایران است و در بخش‌های مختلف به بررسی جنبه‌هایی از منظر سیاسی، هنری، تاریخی و اجتماعی پرداخته شده است.

• جلد اول و دوم کتاب مجموعا دارای 41 فصل است؛ فصل اول مشتمل بر پیشگفتار مترجم، پیشگفتار و خاطرات شاردن است و 22 فصل دارد.
• در جلد دوم به صورت اختصاصی به شرح موضوعات سیاسی و فرهنگی ایرانیان پرداخته شده است و 19 فصل دارد.
• جلد سوم کتاب نیز شامل دو بخش به نام‌هاى «شرح دانش‌ها و هنرهاى ایرانیان» و «شرح سازمان سیاسى و نظامى و کشورى ایران» است که بخش اول به ۱۶ فصل و بخش دوم به ۱۱ فصل تقسیم مى‌شود.
• جلد چهارم نیز در ادامه بخش دوم از جلد سوم نگارش شده است.
• هم‌چنین جلد پنجم نیز که ادامه جلدهای قبلی است به همراه توضیحات ناشر درباره کتاب به چاپ رسیده است.

تالیفات ژان شاردن درباره ایران، در اروپای زمان خودش شهرت فراوانی یافت، به همین علت نیز به زبان‌های مختلفی ترجمه و در کشورهای مختلفی چاپ شد.

چنین گنجینه‌ی گران بهایی درباره تاریخ ایران در بین هیچ یک از آثار مورخین غربی یافت نمی‌شود. پس از ورود اسلام به ایران نزدیک یه نهصد سال فرهنگ ایرانی به حاشیه و فراموشی کشیده شد.

اگرچه برخی تحرکات داخلی بر علیه اعراب شکل گرفت اما تقریبا هیچ‌یک موفق نبودند؛ تا زمان به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل که شکوه و عظمت فرهنگ ایران بار دیگر شکوفا شد.

شاردن در چنین دورانی وارد ایران شد. اساسا دربار صفوی توانست اقدامات زیادی در جهت جذب اروپاییان و گردش‌گران خارجی به داخل ایران داشته باشد.

وسعت امپراتوری ایران در آن دوران از دریای سیاه تا هندوستان پراکنده بود و این موضوع در کتاب سیاحت نامه شارن به خوبی به تصویر کشیده شده است. ژان شاردن در سفرنامه خود به خوبی ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نژادی اقوام مختلف درامپراتوری ایران را بیان کرده است؛ هم‌چنین اطلاعات خوبی درباره پراکندگی انواع ادیان و مذاهب درج شده است.

دانلود کتاب صوتی سفرنامه شاردن

فهرست و پیشگفتار جلد اول کتاب صوتی تاریخ شاردن:

نقاشی شهرها و بناهای ایران در کتاب سفرنامه شاردن

از آنجایی که در دوران صفویه دوربین عکاسی هنوز اختراع نشده بود لذا ژان شاردن برای درک و تصور دقیقی از جاهایی که سفر کرده از  شهرها ، کاخ ها ، پوشش مردم و حتی حیات وحش ایران را آنطور که دیده است و  با دقت فراوان و درج جزئیات کامل نقاشی کرده است.

این نقاشی ها برای محققین ،مورخین  و جامع شناسان و حتی عموم مردم  بسیار مهم هستند چرا که  در این نقاشی ها می توان از وضعیت بسیاری از بناهای تاریخی و پوشش و وضعیت زندگی مردم در دوران صفویه آگاه شد

در بین این نقاشی ها بناهایی وجود دارد که امروز دیگر وجود نداشته و تخریب شده اند.

بیشتر نقاشی های شاردن از شهر اصفهان و بنا ها و مردم آن است که نشانگر اهمیت این شهر و  شکوه آن در دوران صفویه  است!

آلبوم نقاشی های شاردن را ببینید

برای بزرگنمایی روی تصاویر کلیک کنید