کتاب صوتی سیری در کیمیای سعادت غزالی توسط دکتر سروش

کتاب صوتی سیری در کیمیای سعادت غزالی توسط دکتر سروش| کیمیای سعادت غزالی در پایان قرن پنجم هجری نگاشته شده و امروز پس از 900 سال؛ مطالب این کتاب نفیس و نثر زیبای فارسی آن از جهات بسیار هنوز هم زنده و نغز و لطیف و زیباست.

• دانلود کتاب صوتی کیمیای سعادت جلد اول– ربع عبادات و ربع معاملات

• دانلود کتاب صوتی کیمیای سعادت جلد دوم-ربع مهلکات و ربع منجیات

• خوانش غزلیات شمس از دکتر عبدالکریم سروش

---

کتاب صوتی سیری در کیمیای سعادت غزالی

“اگر علوم اسلامی نابود شود همه را می توان از کتاب احیاء بیرون کشید“،  این ستایش و ستایشهای دیگری که از کتاب ارزنده احياء علوم الدین غزالی شده است در مورد کیمیای سعادت وی نیز صادق است.

چون کیمیای سعادت چیکیده ای است از کتاب بزرگ احیاء علوم الدین، با افزون و کاستی که میتوان گفت غزالی آن را با همان نظم و ترتیب با نثری روان و زیبا به زبان مادری خود نوشته است که دانشوران آن را دایرة المعارف اسلامی و عرفانی به شمار آورده اند.

غزالی کیمیای سعادت را در آخرین سالهای قرن پنجم هجری نوشته است و اکنون حدود نهصد سال از عمر این اثر نفیس میگذرد. شگفت آنکه مطالب این کتاب نهصد ساله و نثر زیبای فارسی آن از جهات بسیار هنوز هم زنده و نغز و لطیف و زیباست.

مقدمه کتاب کیمیای سعادت در چهار عنوان است خود شناسی، خدا شناسی، دنیا شناسی و آخرت شناسی، متن کیمیا مانند متن احیاء به چهار رکن تقسیم شده: عبادات، معاملات، مهلكات، منجيات

در ربع عبادات بر خلاف کتابهای فقهی، غزالی به ظاهر عبادات نپرداخته بلکه در همه جا فلسفه عبادات و معانی آنها را نیز مورد بحث قرار داده است.

در مورد ارجمندی کیمیای سعادت گفته اند شاید کمتر نویسنده ای از نوع وی (غزالی) بتوان یافت که سبك او تا این اندازه دقیق و در عین حال غنی باشد….

تشبیه و تمثیل، کتابهای عمده او همچون احیاء علوم الدین و کیمیای سعادت را در موجی از لطف بیان شاعرانه میشوید.

 از این حیث کیمیای سعادت که نمونه ای دلپذیر از نثر لطیف ساده فارسی را عرضه میکند و پیشرو سبك بیانی است که در آثار عطار و مولوی به اوج جلال میرسد.

تشبیهات و استعارات او که غالباً احوال انسانی را با احوال گل و گیاه و سنگ و کوه و جانور مقایسه می کند، دنیای آثار غزالی را هم مثل جهان مثنوی دنیایی جلوه میدهد که در آن گویی همه چیز روح دارد و همه چیز با انسان حرف می زند.

کتاب صوتی سیری در کیمیای سعادت غزالی مجموعه درسگفتارها و سخنرانی های دکتر عبدالکریم سروش در باره زندگی و سلوک و افکار امام محمد غزالی با محوریت نقد و بررسی و شرح کیمیای سعادت است.

درسگفتارهای دکترسروش درباره غزالی و کیمیای سعادت از سطح اینترنت جمع آوری شده و فایل های صوتی مربوطه تا حد امکان ویرایش شده، صداهای اضافی حذف شده و کیفیت آنها افزایش یافته است.

کتاب صوتی سیری در کیمیای سعادت غزالی توسط دکتر سروش به مدت 15 ساعت فایل صوتی mp3 به دوستداران ادبیات مذهبی و عرفانی تقدیم میگردد

---

زندگی نامه غزالی

حجة الاسلام، ابو حامد امام محمد غزالی طوسی، بزرگمردی که در سال ۴۵۰ هجری قمری در روستای طابران طوس از مادر بزاد، کودکی و جوانیش صرف دانش اندوزی و جهانگردی شد تا آنکه در مرز چهل سالگی در انواع رشته های علوم اسلامی سرآمد دانشوران روزگار خودگشت و نامش در سراسر جهان اسلام آن روزگار زبانزد همگان گردید.

غزالی با نوشته های عمیق و پرمغز خود به قالب انواع علوم اسلامی جان تازه ای دمید و در زمینه تصوف و عرفان فلسفه و کلام، روان شناسی و اخلاق، نوآوریها کرد.

وی از ۳۹ سالگی به بعد برای تصفیه روح و نگارش ارزنده ترین آثار خود، مردم گریز شد  و تا پایان عمر در گمنامی و گوشه نشینی به سر برد.

سرانجام در سال ۵۰۵ هجری – پس از پنجاه و پنج سال زندگی پر ثمر چراغ زندگیش در زادگاهش فرومرد اما مشعل پر فروغ اندیشه اش در کنار آثار فراوان و ارزنده ای که از خود باقی گذاشته همچنان فروزان برجای مانده و این فروزندگی تا کیش مسلمانی برجای باشد و زبانهای تازی و پارسی پایدار، صاحبدلان را در مسائل دینی و اخلاقی و اجتماعی و ادبی روشنگر  بسیاری از حقایق خواهد بود.

سال میلاد غزالی

( ۴۵۰ هجری ق = ۱۰۵۸ میلادی)

نام کامل وى حجة الاسلام ابو حامد محمد بن محمد بن محمد غزالی طوسی است. «غزال» بر پیشه وری اطلاق میشده که نخ پشم می فروخته پیشموری که پشم خام تهیه می کرده و پس از حلاجی با دستمزدی اندک به زنان پشم ریس می سپرده تا به نخ تبدیل شود و برای فروش آماده گردد. این پیشه هنوز در مشهد به نامهای حلاج نداف نخ فروش رایج است.

این معنی را خود امام محمد در کتاب احیاء علوم الدین چنین یادآور شده  است:

واصل بن عطا را بدان «غزال» خواندندی که با غزالان نشستی برای آنکه چون ضعیفه ای را بیند صدقه به وی دهد.

پدر غزالی پارسا مردی بوده صوفی مسلک که در شهر طوس حرفه غز الی یا نخ پشم فروشی داشته است چون مرگ این صوفی نزدیک می شود، دو فرزند خود – محمد واحمد – را با مختصر اندوخته ای که داشته به دوستی از هم مسلکان خویش می سپرد و به او می گوید چون بر اثر محرومی از هنر خواندن و نوشتن اندوه فراوان خورده ام آرزو دارم که فرزندانم از این هنر بهره ور گردند.

آغاز یتیمی غزالی

( 457 هجری قمری = 1065 میلادی)

پس از یتیم شدن این دو كودك وصی درستکار تربیت آنان را بر عهده می گیرد تا هنگامی که میراث اندک پدرشان تمام میشود و خود صوفی از اداره زندگی آنان فرو می ماند آنگاه با اخلاص به آن دو پیشنهاد می کند تا برای گذران زندگی و ادامه تحصیل در زمره طلاب جیره خوار مدرسه ای از مدارس دینی شهریه بده روزگار خود در آیند؛ و آنان از راه ناچاری پیشنهاد وی را می پذیرند. این سخن ابو حامد محمد غـزالی که برای غیر خدای علم آموختم ولی علم جز خدای را نپذیرفت میتواند مؤید این حقیقت باشد.

راه یافتن به مدرسه

(۴۶۳ هجری ق = ۱۰۷۰ میلادی)

در سیزده سالگی در طوس به مدرسه رفت و به جرگه علمای دین به پیوست. یعنی در این هنگام مقدمات کار دانش اندوزی را فرا گرفته بوده است.

پس از آنکه در مدرسه دینی از حداقل نیازمندیهای زندگی برخوردار شد، با خاطر آسوده و امید فراوان دل به کتاب سپرد و گوش به سخن استاد فرا داد تا هنگامی که برای آموختن علم فقه آمادگی پیدا کرد و توانست در ردیف شاگردان خوب نخستین استادش احمد بن محمد رادکانی جای گیرد.

 نخستین دوره طلبگی غزالی را در طوس – بر اساس برخی قراین – می توان حدود پنج سال حدس زد؛ یعنی هنگامی که وی از شهر طوس رهسپار جرجان شد تا از محضر دومین استادش ابو القاسم اسماعیلی جرجانی بهره ور شود، احتمالاً نوجوانی هیجده یا نوزده ساله بوده است.

نخستین سفر غزالی

۴۶۸ هجری ق = ۱۰۷۵ میلادی

بی تردید نخستین سفر دانشجویی غـزالی سفری است که وی از طوس به جرجان رفته است اما این سفر در چه سالی انجام شده و غزالی در آغاز این سفر چند ساله بوده است در مآخذ موجود روشن نیست. اگر فرض کنیم در هیجده یا نوزده سالگی راهی این سفر شده و احتمالاً مدت رفت و برگشت و دوران اقامتش در جرجان حدود دو سال بوده است

سفر غزالی به نیشابور

(۴۷۳ ھجری ق = ۱۰۸۰ م)

از این سخن غزالی که «چون به طوسی رسیدم سه سال به تأمل پرداختم…» می توان نتیجه گرفت که غزالی پس از بیست و سه سالگی از طوس رهسپار نیشابور شده تا از محضر عالم بلند آوازه امام الحرمین ابوالمعالی جوینی بهره ور شود.

 غزالـی در محضر این استاد نامدار چنان کوشید و درخشید که پس از یکی دو سال در شمار بهترین شاگردان وی جای گرفت و امام الحرمین چنان شیفته این شاگرد درس خوان و هوشیار گردید که در هر محفلی به داشتن شاگردی چون او به خود می بالید.

این دوره از دانش اندوزی غزالی که سبب شد در جمع فقیهان نیشابور مشهور و انگشت نما شود، بیش از پنج سال نپایید یعنی چون چراغ زندگی امام الحرمین به سال ۴۷۸ هجری خاموش شد غزالی در حدی از دانش دینی روزگار خود رسیده بود که دیگر نیازی به استاد نداشت یا آنکه استادی که برایش قابل استفاده بوده باشد پیدا نکرد بنابر این به نگارش و پژوهش پرداخت تا شایسته مسند استادی شود.

آشنایی غزالی با خواجه نظام الملک طوسی

۴۷۸  هجری ق = ۱۰۸۵ میلادی

در این سال غزالی به لشکرگاه ملکشاه سلجوقی که در نزدیکی نیشا بود واقع بود راه یافت و به خدمت همولایتی سیاستمدار خود خواجه نظام الملك طوسی پیوست در محضر این وزیر شافعی مذهب و ادب دوست و گوهر شناس بارها با فقیهان و دانشوران به مناظره پرداخت و در هر مورد بر مخالفان عقيده و اندیشه خویش پیروز گشت دیری نپایید که خواجه نظام الملك با اشتیاق به حمایتش برخاست و در بزرگداشت وی کوشید تا آنجا که اور را «زین الدین» و شرف الائمه» لقب داد و به استادی نظامیه بغداد برگزید.

آغاز استادی در نظامیه بغداد

(۴۸۴ هجری ق = ۱۰۹۱ میلادی)

غزالی در سال چهارصد و هشتاد و چهار از طوس – به راه اصفهان رهسپار بغداد شد مردم این شهر مقدمش را بگر می پذیرا شدند.

او خیلی زود زبانزد خاص و عام گردید در محافل علمی از نبوغ سرشار و دانش بسیارش داستانها گفتند و کاروانیانی که از بغداد رهسپار شرق و غرب میشدند برای مردم شهرهای سرراه از نبوغ و هوشیاری وی حکایتها روایت می کردند تا آنکه حشمت و شوکتش به پایه ای رسید که حتی در امیران و پادشاهان و وزیران معاصر خود اثر گذاشت.

در سال ۴۸۷ هجری او یکی از بزرگانی بود که با عنوان حجة الاسلامی و استاد برگزیده نظامیه بغداد در مراسم نصب المستظهر بالله بيست و هشتمین خلیفه عباسی – برمسند خلافت شرکت جست و با وی بیعت کرد.

خودش در نامه ای که به سال ۵۰۴ هجری در پاسخ نظام الدین احمد نوشته است، ضمن ابراز ندامت از زندگی جنجالی و اشرافی گذشته خویش چنین می نگارد در بغداد از مناظره کردن چاره نباشد و از سلام دارالخلافه امتناع نتوان کرد.»

دوران مردم گریزی غزالی

(۴۸۸ هجری ق = ۱۰۹۴ میلادی)

پس از آنکه در بغداد به اوج شوکت و شهرت رسید، و در میان خاص و عام مقامی برتر از همه پیدا کرد دریافت که از این راه نمی توان به آسایش و آرامش روحی رسید پس از تردید بسیار سرانجام دنباله رو صوفيان وارسته بی نام و نشان شد به بهانه زیارت کعبه از بغداد بیرون رفت، چندی با گمنامی به جهانگردی پرداخت و سالها در حجاز و شام و فلسطین با خویشتن خویش به خلوت نشست تا داروی درد درونی خود را پیدا کند.

بازگشت غزالی به دیار خود

(۵۰۳ هجری ق = ۱۱۰۹ میلادی)

پس از آنکه وسوسه نامردمان در دل سلطان سنجر اثر گذاشت این پادشاه کس فرستاد و حجة الاسلام را که در زادگاه خود، طابران طوس به تعلیم و عبادت سرگرم بود به لشکرگاه خویش تروغ – نزديك مشهد امروز ـ فرا خواند.

غـزالی چون دریافت که در کف شیر نر خونخواره ای قرار گرفته و از رفتن چاره نیست بهانه آورد و با نامه ای استادانه خشم سلطان سنجر را فرو نشانید.

آمادگی غزالی برای سفر آخرت

۵۰۴ هجری ق = ۱۱۱۰ میلادی

پس از درگذشت شمس الاسلام کیا امام هراسی ( هرازی) طبری فقیه شافعی و استاد نظامیه بغداد که او نیز از شاگردان برگزیده امام الحرمین و همدرس غزالی بوده است به اشارت خلیفه عباسی و سلطان سلجوقی، وزیر عراق ضياء الملك احمد فرزند خواجه نظام الملك به وزیر خراسان صدر الدین محمد فرزند فخرا الملک نامه ای نوشت که غزالی را با نوازش و دلجویی به بغداد بازگرداند تا شاگردان مدرسه نظامیه از نابسامانی نجات یابند. ولی غزالی وارسته و دست از همه چیز شسته تسلیم نشد

پیوستن غزالی به جاودانگان

۵۰۵ هجری ق = ۱۱۱۱ میلادی

مرتضی زبیدی نویسنده بزرگترین شرح بر احیاء علوم الدین، پایان زندگی غزالی را در مقدمه خویش بر شرح احیاء با نقل گفته های دیگران نيك نگاشته است که ترجمه بخش اول آن چنین است:

گفته اند که اوقات خود را پیوسته به تلاوت قرآن و همنشینی با صاحبدلان و گزاردن نماز مشغول میداشت تا جمادی الآخر سال پانصد و پنج فرا رسید احمد غزالی، برادر حجة الاسلام گفته است:

«روز دوشنبه به هنگام صبح، برادرم وضو ساخت و نماز گزارد و گفت: کفن مرا بیاورید آوردند. گرفت و بوسید و بردیده نهاد و گفت: “سمعاً وطاعة للدخول على الملك آنگاه پای خویش را در جهت قبله در از کرد و پیش از برآمدن خورشید راهی بهشت گردید.