کتاب صوتی جامعه باز و دشمنان آن جلد اول افلاطون

کتاب صوتی جامعه باز و دشمنان آن یکی از مهمترین کتاب های انتقادی قرن بیستم در فلسفه و تاریخ است که در آن کارل پوپر به تحلیل دیدگاه های ضد دموکراسی نخبگان فلسفه افلاطون، مارکس و هگل پرداخته است و جلد اول آن با عنوان طلسم افلاطون نقدی تند بر فلسفه و ایدئولوژی افلاطون ارائه شده است.

---

توضیح در مورد این اثر

• در این کتاب صوتی برای پرهیز از سردرگمی شنونده فقط متن اصلی به قلم پوپر (و ترجمه دکتر فولاوند) خوانده شده و زیرنویس های (بسیار زیاد) کتاب در خوانش نیامده است.
• هر فصل از کتاب در یک فایل صوتی مستقل تقدیم شده است

زمانی جامعه باز است که انسان بتواند عقایدش را آزادانه بیان کند حتی اگر از قدرت و حکومت انتقاد کند

جامعه باز حکومت نسبت به اعمال و سیاست های خود در برابر مردم مسئول و پاسخگو است و روندهای اداره جامعه شفاف و انعطاف پذیر هستند.

به عبارت ساده تر جامعه باز در اندیشه پوپر به دو اصل متکی است: آزادی فرد و ديگر خواهی

برای دستیابی به اصل اول (آزادی فردی) حكومت بایستی قوانینی تدوین کند به نحوی كه امکان آزادی هر كس همزمان با آزادی همه ديگر كسان وجود داشته باشد

اصل دوم (ديگر خواهی) بر این جمله استوار است که: هميشه بدان كه افراد انسانی غايتند و از ايشان صرفاً همچون وسيله ای براي رسيدن به اهداف خود استفاده مكن».

اما کارل پوپر تاکید میکند که حصول به این اصول کار ساده ای نیست چرا که جامعه باز در طول تاریخ و امروز دشمنانی دارد و در ادامه مباحث کتاب، خطر واقعی را اعتقاد به تاثیرتاریخ گرایی و تاثیر آن بر اندیشمندان و فلاسفه دانسته است

در اعتقاد تاریخ گرایی همواره تمایل به ترجیح دادن دولت بر منافع فردی است و سخنان افلاطون را در کتاب جمهوری او را مورد نظر قرار داده است

در اینجا می بینیم که افلاطون تنها یک معیار نهایی را به رسمیت می شناسد، منافع دولت. هر چیزی که آن را پیش می برد، نیکو و نیکو و عادلانه است.

هر چیزی که آن را تهدید می کند بد و شرور و ناعادلانه است. اقداماتی که در خدمت آن هستند اخلاقی هستند.

اقداماتی که آن را به خطر می اندازد، غیر اخلاقی است. به عبارت دیگر، قواعد اخلاقی افلاطون کاملاً سودگرایانه است.

این یک کد سودگرایی جمعی یا سیاسی است. ملاک اخلاق، مصلحت دولت است . اخلاق چیزی جز بهداشت سیاسی نیست.

جلد اول کتاب صوتی جامعه باز و دشمنان آن شامل مباحثی در تحلیل دیدگاههای افلاطون در مورد نوع حکومت و آرمانشهر اوست

---

کتاب صوتی جامعه باز و دشمنان آن -مقدمه مترجم

کتاب جامعه باز و دشمنان آن معروفترین اثر کارل پوپر فیلسوف نامدار اتریشی انگلیسی است

برتراند راسل Bertrand Russell در وصف جامعه باز و دشمنان آن نوشته است:

اثری است در طراز اول اهمیت که شایسته است به سبب انتقادات استادانه از دشمنان قدیم و جدید دموکراسی هر چه بیشتر خواننده پیدا کند

حمله پوپر بر افلاطون با آنکه به روش متعارف صورت نمیگیرد به عقيده من كاملاً موجه است

هگل را با با نظر صائب هدف تحلیل قرار میدهد، مارکس نیز با همان تیزبینی تشریح میشود و از مسؤولیت در قبال تیره بختی های امروز سهمی سزاوار میبرد

جامعه بازی دفاعی پر قدرت و ژرف از دموکراسی است کتابی است بموقع و بسیار خواندنی و بسیار شیوا

گیلبرت رایل Gilbert Ryle، استاد کرسی فلسفه در دانشگاه آکسفورد که از بزرگترین فیلسوفان سده کنونی انگلستان و از افلاطون شناسان بنام است با وجود اختلاف فکری با پوپر، می نویسد

کتاب جامعه باز و دشمنان آن کتابی مهم و پر قدرت، حاوی انتقاد از يك سلسله اصول جزمی و تعبدی که شالوده ذی نفوذ ترین نظریه های سیاسی بوده است و بنابر این عمیقاً در طرز اداره امور آدمیان تأثیر گذاشته است

شیوه نگارش استاد پوپر به منتها درجه زنده و روشن است، پیداست که مطالعاتش در تاریخ یونان و اندیشه های یونانی بدیع و عمیق بوده است

تعبیر و تأویل نوشته های افلاطون از این پس هرگز چنان که در گذشته بود نخواهد بود، و همین طور است تفسیر آثار مارکس

هیوتره ور روپر استاد کرسی تاریخ در آکسفورد که در دهه های اخیر بسیاری از مشاهیر فلسفه و تاریخ در انگلستان آماج تیر انتقادات کوبنده اش بوده اند درباره این کتاب می نویسد

پوپر اثری فخیم به ارمغان آورده است، به عقيده من كتاب او بدون تردید مهمترین نوشته در جامعه شناسی معاصر است

سرانجام، سر آیزایا برلین Sir Isaiah Berlin استاد تاریخ عقاید در آکسفورد اظهار نظر میکند :

جامعه باز و دشمنان آن دقیقترین و شدیدترین انتقاد از تعالیم فلسفی و تاریخی مارکسیسم به قلم نویسنده ای زنده است

آنچه از نظر گذشت تنها مربوط به نظریات سیاسی پوپر بود اما پوپر اصولاً فیلسوف سیاسی نیست و کار اصلیش در منطق و روش علمی است

کارل پوپر کیست

کارل رایموند پوپر Sir Karl Raimund Popper در 1902در وین بدنیا آمد خودش می گوید در 13 سالگی مارکسیست شدم و در 17 سالگی، ضد مارکسیست، اما تا 35 سالگی همچنان سوسیالیست بودم

سرانجام احترام عمیقی که برای فردیت و جنبه های ملموس و مشخص انسانها قائل بود و ایمانی که به بشر دوستی و عدالت و مساوات داشت موجب روی گردانی اش از سوسیالیسم شد

نخست در دبیرستان ها به تدریس پرداخت و در همین ایام دو کتاب نوشت که یکی از آنها، منطق اکتشاف علمی از آثار مهم این قرن در فلسفه علوم است

خطر هجوم هیتلر به اتریش روز بروز فزونی می گرفت و پوپر ترجیح داد جلای وطن کند از 1937 تا 1945 در زلاندنو به تدریس فلسفه مشغول بود

روزی که در 1938از خبر حمله آلمان نازی به اتریش مطلع شد، تصمیم گرفت کتاب جامعه باز را بنویسد

در 1946 برای تدریس به انگلستان دعوت شد در 1965به پاس خدمات علمی به دریافت لقب «سر» از ملکه انگلستان مفتخر شد و باصطلاح ، به سلک شوالیه ها درآمد

پوپر تا 1969که بازنشسته شد، در سمت استادی منطق و روش علمی در مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن درس می گفت ولی در خلال این مدت گاه بگاه در دانشگاه های آمریکا و اتریش و ژاپن و استرالیا نیز به عنوان استاد میهمان تدریس می کرد

نظریات سیاسی کارل پوپر

نظریات سیاسی پوپر مستقیماً ناشی از تئوری های او در فلسفه علوم است نظریه اش در باب اینکه در علوم قابليت تكذيب باید ملاك باشد نه قابلیت تصدیق تحولی بزرگ در افکار دانشمندان ایجاد کرد

سر پیتر مداوارSir Peter Brian Medawar  ، برنده جایزه نوبل در پزشکی میگوید:

من گمان میکنم پوپر بزرگترین فیلسوف علوم باشد که تا کنون پیدا شده و با دیگران قابل مقایسه نیست

هرمان باندی Hermann Bondi ریاضیدان و اخترشناس انگلیسی می نویسد:

علم جز روش چیزی ندارد و روش آن جز آنچه پوپر گفته است چیزی ندارد

پروفسور ارنست گمبریچ Ernst Gombrich نویسنده کتاب معروف هنر و پندار، در مقدمه آن کتاب می نویسد:

من مفتخر خواهم بود اگر نفوذ پروفسور پوپر همه جا در كتاب من احساس شود

اما شهرت پوپر در جهان بیشتر به دلیل دو کتاب او در فلسفه سیاسی است:

یکی جامعه باز و دشمنان آن و دیگری فقر تاریخیگری، که به قول بریان مگی Bryan Magee میتوان آن را ذیلی بر کتاب اول دانست

انگیزه نگارش جامعه باز را پوپر خود در دیباچه ها و مقدمه کتاب تشریح کرده است و نیازی به تکرار ندارد اما این تسمیه نیز خود جالب نظر است چند سال پیش در مصاحبه ای پوپر یادی از گذشته کرد و توضیح داد که چگونه این اندیشه در ذهن او نقش بست

در 1935 پوپر برای نخستین بار به انگلستان رفته بود، اتریش زیر سلطه رژیم دیکتاتوری ملایمی بود و همسایه اش آلمان هیتلری، کم کم دهان برای بلعیدنش میگشود

پوپر میگوید در هوای آزاد انگلستان میتوانستم نفس بکشم چنان بود که گفتی پنجره ای را گشوده اند، نام جامعه باز زاده این تجربه است .

جامعه باز و دشمنان آن نخستین بار در 1945 در انگلستان انتشار یافت و از آن پس بارها تجدید چاپ شده است و تقریباً هربار پوپر یا چیزی بر آن افزوده یا اصلاحاتی در آن کرده است

جامعه باز دارای دو بخش عمده است که گاه در يك مجلد و گاهی در دو جلد چاپ شده است بخش بندی فعلی از مترجم است و ضرورتهای چاپ و نشر آن را ناگزیر کرده است

کارل پوپر در طول کتاب گفته هایی از فلاسفه نقل می کند و معتقد است که مترجمان از افلاطون آرمان سازی کرده اند و در گفته های او به میل خود دست برده اند

تمام سخنانی که در کتاب از افلاطون آمده ، ترجمه خود پوپر از یونانی است؛ در مورد بیشتر متفکران دیگر نیز حال به همین منوال است

درباره روش پوپر و کتاب جامعه باز و دشمنان آن در ترجمه ها، مناقشات بسیاری وجود دارد و حتی کتابهایی در این زمینه نوشته شده است

کتاب صوتی جامعه باز و دشمنان آن-مقدمه نویسنده

اگر در این کتاب پاره ای سخنان سخت درباره برخی از بزرگترین رهبران فکری بشر گفته شده است امیدوارم انگیزه من استخفاف و تحقير ایشان نبوده باشد.

نگارش این کتاب از این اعتقاد راسخ من سرچشمه می گیرد که اگر بنا باشد تمدن ما به هستی ادامه دهد باید عادت به دم فروبستن و سر فرود آوردن در برابر مردان بزرگ را از خویشتن دور کنیم

مردان بزرگ خطاهای بزرگ مرتکب می شوند و چنانکه در این کتاب کوشیده ام نشان دهم، بعضی از بزرگترین پیشوایان گذشته پشتیبان حمله همیشگی به آزادی و عقل بوده اند.

تأثیر و نفوذ این مردان که بندرت کسی در برابر آنان قد برافراشته است، همچنان توسعه دهندگان تمدن را گمراه میکند و هنوز هم در میانشان تفرقه می افکند

اگر درنگ کنیم و در انتقاد از آنچه که بخشی از میراث فکری ماست، بی پرده سخن نگوئیم مسئولیت این تفرقه دردناک و شاید مرگبار به گردن ما خواهد بود

اگر به انتقاد از پاره ای از آن میراث، بی رغبتی نشان دهیم، ممکن است به نابودی همه آن یاری داده باشیم

این کتاب مدخلی انتقادی بر فلسفه سیاست و تاریخ و پژوهشی در بعضی از اصول بازسازی اجتماعی است، هدف و شیوه برخورد آن در «مقدمه» نموده شده است

حتی هنگامی که کتاب در گذشته ها تحقیق می کند، مسائلش همان مسائل روزگار خود ماست، کوشیده ام این مسائل را به امید روشن کردن اموری که مربوط به همه ماست تا آنجا که توانسته ام ساده بیان کنم

اگر چه تنها چیزی که کتاب از پیش مفروض می دارد ذهن خالی از تعصب خواننده است، هدف آن بیش از آنکه مردم پسند کردن مسائل طرح شده باشد، حل آنهاست

با اینهمه در کوشش برای دست یافتن به هر دو مقصود، کلیه مطالب تخصصی تر را به قسمت یادداشت ها در پایان کتاب محدود ساخته ام

با اینکه بسیاری از آنچه در این کتاب مندرج است قبلا شکل گرفته بود، تصمیم نهایی به نگارش آن در مارس ۱۹۳۸ گرفته شد، روزی که از خبر تجاوز به اتریش آگاه شدم ، و کار نگارش تا بخشی از سال ۱۹۴۳ ادامه پیدا کرد

بیشتر کتاب در سالهای پر مخاطره ای نوشته شد که نتیجه جنگ هنوز به يقين معلوم نبود و این واقعیت شاید روشن کند که چرا لحن برخی از انتقادهایی که در آن ایراد شده امروز در چشم خودم نیز از آنچه میل داشته ام هیجانی تر و خشن تر است

اما آن دوران، زمان مجامله و پرده پوشی نبود و نگارش این کتاب کوششی بود برای فهم رویدادهای دوران جنگ و سوابق و زمینه آنها و درك پاره ای از مسائلی که احتمال داشت پس از پیروزی در جنگ پدید بیاید

انتظار می رفت مارکسیسم به صورت مشکلی بزرگ در آید و سبب بحث و فحص نسبتاً طولانی در آن نیز همین بود