کتاب صوتی مجمل التواریخ نوشته ابوالحسن بن محمدامین گلستانه

کتاب صوتی مجمل التواریخ اثر ابوالحسن بن محمدامین گلستانه گردآوری دکتر مدرس رضوی به رویدادهای تاریخ پرآشوب ایران در نیمه اول قرن دوازدهم خورشیدی (از سال 1125 تا 1157 هـ. ش) پرداخته است

کتاب صوتی مجمل التواریخ

کتاب صوتی مجمل التواریخ، تاریخ ایران را با مرگ نادرشاه افشار آغاز و جانشینان او را مرور کرده است و سپس وارد تاریخ زندیه و دوره حکومت کریم‌خان زند و جانشنیان او شده است

کتاب مجمل التواریخ را دکتر محمدتقی مدرس رضوی استاد دانشگاه تهران در سال 1344 تصحیح کرده و انتشارات دانشگاه تهران آن را در سال 1356 منتشر کرده است.

كتاب مجمل التواريخ را گلستانه در سال 1160 هـ.ش (1196 هـ.ق) براساس واقعیات تاریخی دورانِ زندگیِ خود نگاشته و بیشتر حوادث، هنگام اقامت نویسنده در ایران رخ داده که خود شاهد و ناظر قضایا و وقایع بوده و از جزئیات آنها آگاهی داشته است.

شرح زين العابدین کوهمره ای بر خاندان زندیه

در ادامه کتاب صوتی مجمل التواریخ ، قسمتی دیگری به عنوان “ذيل زين العابدین کوهمره ای” در شرح حال خاندان زندیه آمده است که با توجه به اینکه نویسنده خود از نزدیک شاهد ماجرا بوده، از نظر تاریخی حائز اهمیت است

زين العابدین کوهمره ای چنانکه خود می نویسد از مردم فارس و از امراء کوهمره بوده و خود و پدر و جدش در وقایع شیراز دخیل و در قضایای آن سامان شاهد و ناظر بوده اند.

وی از جمله حضار آن مجلسی از بزرگان فارس در شیراز بوده که برای کمک و همراهی با لطفعلی خان زند در منزل حاج محمد ابراهیم خان شیرازی تشکیل یافته بوده است.

کتاب صوتی مجمل التواریخ مجموعا به مدت 26 ساعت فایل صوتی mp3 به شرح زیر آماده دانلود است

• مقدمه گردآوردنده کتاب دکتر مدرس رضوی 94 دقیقه
• کتاب صوتی مجمل التواریخ به مدت 17 ساعت
• شرح زين العابدین کوهمره ای بر کتاب مجمع التواریخ 34 دقیقه
• شرح و حواشی و توضیحات مصحح 7 ساعت

---

درباره کتاب صوتی مجمل التواریخ از مقدمه مصحح

سده دوازدهم هجری از سده هائی است که آتش فتنه و آشوب در سراسر ایران شعله ور و هر روز قسمتی از خاک کشور از آن آتش خانمان سوز خراب و ویران و مردم آن با حوادث و اتفاقات گوناگون دست بگریبان گردیده و هر روز عده بی شماری نیست و نابود میشدند.

مهمترین رخدادهای قرن دوازدهم

مهمترین حوادث و رویدادهای خوش و ناخوشی که در سده دوازدهم در ایران روی داده عبارتند از:

• طغیان و فتنه افغان و هجوم به کشور و تصرف پایتخت و حکومت محمود و اشرف افغان

• تجاوز سپاهیان روس و لشكريان ترک بخاک ايران و تصرف استانهای شمالی و غربی از طرف سپاهیان آن دو دولت

• حکومت ملک محمود سیستانی بر قسمتی از خراسان

• انقراض دولت صفویه

• ظهور نابغه شرق نادرشاه افشار و واقعه کشته شدن نادر شاه و تجزیه مملکت پس از وی و پیدا شدن مدعیان بسیار برای تاج و تخت سلطنت ایران

• حکومت کریمخان زند بر ایران، نبردهای او و پیداشدن مدعیان تاج و تخت پس از مرگ کریمخان زند

کتاب های تاریخ ایران در قرن دوازدهم (صفویه، افشاریه و زندیه)

• برای اواخر سلاطین صفویه و دوران هرج و مرج مملکت و تسلط افاغنه بر ایران بهترین تاریخ، زبدة التواریخ نوشته محمدمحسن بن محمدکریم است

مؤلف که در اواخر دوره سلطنت شاه سلطان حسین صفوی در شهر اصفهان پایتخت کشور مقیم و خود جزو کارکنان دولت بوده وقایع و حوادث آن اوقات را که به چشم خویش دیده و یا از مردم ثقه که در آن وقایع شرکت داشته اند شنیده و در کتاب خود نقل کرده است .

• دیگر دو کتاب دره نادری و جهانگشای نادری تألیف میرزا مهدی استرآبادی منشی نادرشاه است که کتاب جهانگشای نادری شامل قسمتی از حوادث آخر سلطنت شاه سلطان حسین صفوی و رویدادهای زمان نادرشاه و اعقاب اوست.

• کتاب دیگر رستم‌التواریخ کتابی از محمدهاشم آصف مشهور به رستم‌الحکما از مورخان دوره زندیه و اوایل قاجار است

علاوه بر کتاب هایی که نام آن برده شد چند کتاب دیگر در آن دوران تألیف شده که شامل وقایع و حوادث پس از نادرشاه تا اوایل قاجاریه است و بیشتر بنام تاریخ زندیه شهرت یافته و از تمام آنها مهمتر و جالب تر دو کتاب است که ذیلا وصف می شود.

• یکی همین کتاب حاضر بنام مجمل التواريخ بعد نادريه تألیف ابو الحسن بن محمد امین گلستانه است.

• دیگر مجمع التواريخ خلیل میرزا نوه میرسیدمحمد متولی ملقب به شاه سلیمان میباشد.

اما کتاب مجمل التواريخ که مؤلف وقایع تاریخی ایران را از کشته شدن نادرشاه شروع و پس از شرح حال و ذکر پادشاهی چند نفر از خاندان وی، حوادث دوران فرمانروائی کریمخان را به تفصیل آورده، از اهمیت ویژه ای برخوردار است

سبک نگارش کتاب صوتی مجمل التواریخ

سبک نگارش مجمل التواریخ بسیار ساده و روان است و اگر با روش و اسلوب نویسندگی آن زمان و کتب مؤلفه آن عصر مقایسه شود معلوم می گردد که بکلی خارج از آن اسلوب و روش است.

ولیکن گلستانه گاهی که به تقلید از کتاب جهانگشا به عبارت پردازی پرداخته اما کمتر دستخوش عبارات متكلف و ناهنجار معمول آن زمان گشته است.

فهرست مطالب کتاب صوتی مجمل التواریخ

• مقدمه مصحح

• در بیان مجملی از احوال اواخر نادر شاه و سبب قتل او
• توضيح و تبيين قتل نادر شاه به وجه اجمال
• در بیان سلطنت علیشاه و انجام کار او
• در بیان جلوس شاهرخ شاه بر تخت سلطنت
• در بیان سلطنت ابراهیم خان و مال کار او
• در بیان رفتن میرسید محمد با کارخانجات به خراسان
• در بیان جلوس جناب میرسید محمد ملقب به شاه سلیمان و حقیقت حال او
• در بیان مجملی از احوال احمد شاه افغان درآنی و آمدن او بر سر قلعه هرات
• در بیان احوال و استقلال امیرعلم خان خزيمه وقتل او بدست جعفرخان و جماعت اكراد
• در بیان آمدن احمد شاه درانی Ahmad Shah Durrani بر سر نیشابور و محاصره نمودن قلعه و بی نیل مقصود برگشتن به هرات
• در بیان رفتن شاه افغان بر سر نیشابور و تسخیر آن ارض فرحت بنیان
• در بیان تسلط شاه درانی بشهر سبزوار و قتل و غارت آن مكان
• در بیان فرستادن شاه درانی لشکر بتسخیر مازندران و مغلوب گشتن از حملات دلاوران نصرت نشان طبرستان
• در بیان رفتن شاه درانی بسمت دهلی و شکست خوردن او و بی نیل مقصود برگشتن
• در بیان احوال حضرت شاهرخ شاه و اهل خراسان و بقتل رسيدن فریدون خان غلام
• در بیان رفتن احمد شاه درانی کرت سوم بهندوستان و حرب نمودن با جماعت مرهته و مغلوب گشتن آن فرقه بی نام و ننگ بامر ملک با فرهنگ
• در بیان رفتن احمد شاه درانی بار سوم به خراسان به عزم تسخیر آن ارض فیض مکان و حرب با دلاوران جلادت نشان آنجا
• در بیان احوال نصرالله میرزا و خوانین اکراد و ورود احمد شاه درانی به مقام جام و لنگر و معاودت او به مشهد مقدس و حرب علی مردانخان زنگویی با فرقه افغان نابکار و محاصره نمودن ارض فیض بنیان
• در بیان مجملی از وقایع اهالی عراق و آذربایجان و فارس و نامدارانی که بعد از حضرت نادری به مرتبه سروری رسیده علم استقلال بر افراشته اند به طريق اجمال

• مجملی از احوال میرزا محمد تقی (عموی مؤلف کتاب)

• در بیان آمدن مهرعلیخان به کرمانشاهان و کوری امامقلی خان
• در بیان شکست حسنعلی خان والی کردستان از سلیم پاشای به به
• در بیان احوال کریم خان زند و علیمردانخان بختیاری و مراتبی که در آن ایام بوقوع پیوست
• در بیان مخالفت علی مردانخان با کریمخان زند و حرب ایشان در سرچشمه زاینده رود و شکست علیمردانخان بختیاری و فرار او بسمت شوشتر و عربستان با دیگر سوانح
• در بیان حرکت کریم خان به عزم جنگ علی مردانخان و آمدن علی مردانخان از فارس به جانب عراق و حرب با کریم خان و شکست خوردن علی مردانخان و گریختن او به عربستان
• در بیان حال آزادخان افغان و حقیقت اهالی آذربایجان و واردات آن اوان
• در بیان احوال کاظم خان قراچه داغی در بیان مجملی از احوال فتحعلی خان دربندی
• در بیان آمدن علی مردانخان بختیاری و اسماعیل خان فیلی دفعه دوم از سمت شوشتر و عربستان بحرب کریم خان زند و محارباتی که فیمابین آنها اتفاق افتاده
• در بیان رفتن علی مردانخان بسمت پیری و کمازان و آمدن کریمخان از اصفهان و حرب نمودن و شكست علی مردانخان و گریختن بسمت بغداد
• محاصره نمودن جماعت زنگنه و کلهر قلعه کرمانشاهان را حسب الامر کریمخان
• در بیان برآمدن محمد حسنخان از قلعه استراباد و حرب کردن با کریمخان زند و گریختن کریمخان شکست خورده به طهران
• در بیان محاصره نمودن جماعت زنگنه و کلهر قلعه کرمانشاهان را حسب الحكم كريمخان و نجات ايام محاصره
• در بیان شکست خوردن صادقخان از عبدالعلی خان و گریختن او بسمت پری و کمازان
• در بیان آمدن محمدخان زند به کرمانشاهان و محاصره نمودن قلعه را
• در بیان احوال سلطان حسین میرزای مجعول مجهول النسب و به اميدواري سلطنت ممالک ایران علم استقلال افراشتن به اتفاق مصطفی خان شاملو و علیمردانخان بختیاری
• در بیان آتش گرفتن باروت خانه قلعه کرمانشاهان و تزلزل اهل قلعه و حقیقت آن ایام
• در بیان لشکر کشی شاهزاده و مصطفی خان بسمت ایران و آمدن کریمخان بحرب ایشان و شکست شاهزاده و گرفتاری مصطفی خان
• در بیان حرب کریمخان با آزاد خان افغان و بسبب غرور سرداران زند به شکست خوردن کریم خان و رفتن او باصفهان
• در بیان رفتن قاضی عمر بقلعه پیری و کمازان و سرداران زندیه را به لطایف الحیل از قلعه برآوردن و ملاقات نمودن سرداران مذکور با آزادخان و قید و حبس نمودن آزادخان آن نامداران را و خلاص نمودن آن نامداران خود را از حبس و بقتل رسانیدن علم خان افغان را
• در بیان رفتن کریمخان به قومشه و حرب کردن با آزادخان افغان و بقتل رسیدن اسکندرخان برادر کریمخان و گریختن کریمخان و تعاقب نمودن فتحعلی خان و بی نیل مقصود مراجعت کردن
• در بیان آمدن سرداران بختیاری به نزد نامداران زندیه و ایشان را به میان دربند بردن و ملاقات علیمردانخان با آن نامداران و رفتن شیخ علیخان برای آوردن کریمخان و به قتل رسیدن علیمردانخان بختیاری بدست محمد خان
• در بیان احوال میرزا محمد تقی گلستانه و مظلوم کشته شدن او از شرارت حیدرخان جامه بزرگی
• در بیان رفتن آزادخان بشیر از و شکست خوردن از محمد علی خشتی و رفتن به آذربایجان و حرب با محمدحسن خان قاجار و شکست خوردن و گریختن او بسمت بغداد
• در بیان شکست محمد حسن خان و بقتل رسیدن او و تسلط کریمخان بر عراق و رفتن به آذربایجان و آمدن آزادخان افغان به خدمت کریمخان و مرگ کریمخان

ذيل وحاشيه زين العابدین کوهمره ای ضمیمه کتاب صوتی مجمل التواریخ

ادامه: کتاب صوتی مجمل التواریخ

حواشی و توضیحات مصحح

• شرح حال نادرشاه افشار به اختصار
• حسن علی بیک معیرالممالک
• میرزا محمد علی فردوسی ثانی خراسانی طوسی
• علی قلیخان برادر زاده نادرشاه ملقب به علی شاه
• میرزا داود حسینی مرعشی صفوی متولی
• رضا قلی میرزا پسر نادرشاه
• ابراهیم شاه
• میرزا سید محمد ملقب به شاه سلیمان ثانی
• سلطان داود میرزا فرزند شاه سلیمان ثانی
• احمد خان ابدالی مشهور به احمد شاه درانی
• آمدن احمد شاه درانی به خراسان
• تسخیر نیشابور به دست احمد شاه
• لشکر کشی احمد شاه درانی به هند
• شرح حال قمر الدین خان وزیر
• شرح حال ابوالمنصورخان بهادر صفدر جنگ
• احمد شاه پسر محمد شاه هندی
• میر منوولد قمرالدین خان
• رفتن نصرالله میرزا بشیر از در کَرَتِ اول
• آمدن احمد شاه درانی برای مرتبه آخر به خراسان
• شرح حال غازی الدین خان مشهور به عماد الملک
• شرح حال شاهرخشاه و پسران وی نصرالله میرزا و نادرمیرزا و عاقبت کار آنها
• تاريخ وفات احمد شاه درانی
• میرحسنخان خراسانی
• میرزا ابراهیم رضوی مجتهد
• مهر علیخان تکلو
• شرح احوال کریم خان زند و اوائل حال و پایان کارش
• چند حکایت راجع به کریمخان
• شرح حال علی مردانخان بختیاری
• شرح حال محمد خان زند
• شرح حال آزاد خان افغان
• شرح حال محمد حسنخان قاجار
• شرح حال سلطان حسین میرزای ثانی و پسرش سلطان محمد

ذکر نام چند نفر که با دعای شاهزادگی و انتساب بصفویه ادعای سلطنت کردند

• صفی میرزا – صفی میرزای ثانی
• سید حسین
• سید احمد شاه مرعشی
• اسماعیل میرزا
• شاهزاده محمد خرسوار
• سام میرزا
• مصطفی خان بیکدلی شام او
• عبد العلی خان عرب میش مست
• شرح حال زکیخان
• فتح علی خان افشار ارشلو
• ابراهیم خان بغایری
• امیر گونه خان ایرلوی افشار
• علی مرادخان زند
• صادق خان زند برادر کریم خان
• جعفرخان زند پسر صادق خان