آیا خواندن کتاب های رمان، داستان، شعر و ادبیات و تاریخ در پرورش مدیران و رهبران کسب و کار موثر است؟ دانشگاه هاروارد در پاسخ مثبت به  این پرسش داده  ، فهرستی از موثرترین کتاب ها در توسعه فردی که برای رهبران کسب و کار امروز و آینده ضروری هستند را ارائه کرده است،  دانشجویان مدیریت و کسب و کار بایستی این کتاب ها را بعنوان واحدهای  درسی بگذرانند. آنچه مدیران می‌توانند در این کتاب‌ها بیاموزند حاصل دانش و تجربیاتی است که در  کمتر کتاب دانشگاهی و درسی می‌توان آموخت.

فهرست موثرترین کتاب ها در توسعه فردی به انتخاب دانشگاه هاروارد

1.  کتاب رساله امپراتور: مارکس اورلیوس (The Emperor`s Handbook)

اورلیوس از سال ۱۶۱ تا ۱۸۰ بعد از میلاد مسیح زمامدار روم بود. وی در تاریخ به عنوان یک «پادشاه فیلسوف مسلک» شناخته می‌شود. اندیشه‌های این مرد همچنان نقشه راه رهبران بزرگ است. این امپراتور اندیشمند با آنکه هرگز قصد چاپ دست‌نوشته‌های خود را نداشت، اما درس گفتارهایی جاودانه درخصوص آیین و فلسفه رواقیون و زندگی و رهبری از او به یادگار مانده است.

اورلیوس در جایی می‌گوید :

«برای داشتن یک زندگی شاد به چیزهای زیادی نیاز نیست؛ همه چیز درون خودتان است.»

یا در جایی دیگر با تاکید بر اهمیت تغییر و تحول که امروزه از ملزومات رهبری است بیان می‌دارد :

«جهان هستی یعنی تغییر؛ این اندیشه‌های ما است که زندگانی ما را می‌سازد.»

2. هنر جنگ: سان تزو (Art of War)

حدود 2500 سال پیش ، مردی چینی به نام سان تزو تمام تجربیات و تعالیم جنگی خود را می نویسد و نامش را هنر جنگ می نهد و به پادشاه وقت هدیه میدهد. کتاب هنر جنگ یکی از آثار کهن در حوزه جنگ آوری و استراتژی نظامی در جهان است.

سان تزو معتقد است جنگ موجب زیانهای زیادی میشود و تا حد امکان بایستی از وقوع آن پرهیز کرد اما اگر ضرورتا وارد جنگی شدید استراتژی برای پیروزی کدام است.

در جنگ، زمانی که قادر به حمله هستیم، باید عکس آن را نشان دهیم. وقتی می‌توانیم از نیروهایمان استفاده کنیم، باید طوری وانمود کنیم که نمی‌توانیم. وقتی که نزدیک دشمن هستیم باید کاری کنیم که دشمن خیال کند دور هستیم. زمانی که دور هستیم باید خود را نزدیک نشان بدهیم. سپس حمله را آغاز کنید و دشمن را شکست بدهید.

کسب و کار و تجارت مانند جنگ است. همان طور که در جنگ با دشمن درگیر هستیم، در تجارت هم با رقبا در نبردیم. توانایی تطبیق دشمن جنگی با رقیب تجاری، تصرف زمین‌های همسایه با بازارهای جدید تجاری، روز و شب جنگیدن با زمان ورود کالا به بازار رقابت و…مثال‌هایی از این مقایسه هستند.

3- انسان در جست‌وجوی معنا: ویکتور فرانکل (Man`s Search for Meaning)

ویکتور فرانکل از روانپزشکان مشهور اتریشی و از بازماندگان اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها است.

کتاب ارزشمند و خواندنی «انسان در جست‌و‌جوی معنا» متشکل از دو بخش اصلی است.

بخش اول با عنوان «تجاربی از اردوگاه اجباری» شرح حالی از درون اردوگاه‌های کار اجباری است که خود نویسنده آنها را تجربه کرده و دیده است.

بخش دوم به معرفی لوگوتراپی (معنادرمانی) می‌پردازد.

در این بخش مفاهیمی چون معناجویی، پویایی اندیشه‌ای، خلأ وجودی، جوهر وجود و… مطرح می‌شود.

فرانکل مدت زیادی در اردوگاه کار اجباری اسیر بود و تمام خانواده او به جز خواهرش در این راه قربانی شدند؛ اما چنین فرد باتدبیری چگونه این‌گونه زندگی و محیط سرشار از تنش و آشوبناک را قابل زیستن می‌دانست؟ شاید بهترین جواب را خود او می‌دهد: آنچه انسان‌ها را از پا درمی‌آورد، رنج‌ها و سرنوشت نامطلوب‌شان نیست، بلکه بی‌معنا شدن زندگی است که مصیبت‌بارتر است و معنا تنها در لذت و شادمانی نیست، بلکه در رنج و مرگ هم می‌توان معنایی یافت و در جایی دیگر سخن معروف نیچه یعنی «آنچه را که موجب مرگ من نشود، مرا نیرومندتر می‌کند» نقل قول می‌‌کند.

4- پوکر دروغگویان: مایکل لوئیس (Liar`s Poker)

مایکل لوئیس، نویسنده‌ای کهنه‌کار در وال‌استریت ژورنال است و آثار بسیاری از او در حوزه اقتصاد و کسب‌وکار وجود دارد. شاید بتوان گفت که دستمایه اصلی کتاب‌های او روایت داستان‌گونه از بحران‌های اقتصادی و چالش با آنها است.

ادامه فهرست موثرترین کتاب ها در توسعه فردی و مدیریت به انتخاب دانشگاه هاروارد:

5- از خوب به عالی: جیم کالینز  Good to Great

چرا برخی شرکت‌ها چندین دهه شکوفا باقی می‌مانند؛ اما برخی دیگر از پا می‌افتند و از بین می‌روند؟ این پرسش بنیادین جیم‌کالینز، استاد بزرگ فوت و فن‌های رهبری و مدیریت است.

خوب، دشمن عالی است. این مهم‌ترین مفهومی است که نویسنده کتاب سعی دارد تا خواننده را متوجه آن کند.

کتاب‌های کالینز حاصل چندین سال کار تحقیقاتی وی هستند و آثار او را خردورزان غربی به مثابه انجیل مدیریت تصور می‌کنند.

یکی دیگر از کتاب‌های جیم‌کالنیز «چگونه بزرگ‌ترین‌ها سقوط می‌کنند» بود که در سال ۲۰۰۹ موجب شد که رییس تویوتا صنعت اتومبیل‌سازی را با اظهار نظر خود دچار شوک کند. وی گفته بود که با مطالعه این کتاب به این نتیجه رسیده است که شرکتش در چهارمین مرحله از پنج مرحله زوال معرفی شده در کتاب کالینز قرار دارد.

6- غول‌های اقتصادی: هفت نوآور در عرصه کسب و کار و امپراتوری‌هایی که بنا نهادند: ریچارد تدلو

(Enterprice: Seven Business Innovators and the Empires they Built)

تدلو در این کتاب به وقایع نگاری از رهبران بزرگ می‌پردازد، کسانی که دنیای مدرن امروز، زاییده اندیشه‌های ناب آنها است. به یقین الگوهای معرفی شده در این کتاب، چراغ راه رهبران جوان خواهد بود.

7- شهريار: نيكولو ماكياولي (THE PRINCE)

شهريار، اثري از نيكولو ماكياولي (1469-1527)، نويسنده و سياستمدار ايتاليايي كه بي‌گمان پرخواننده‌ترين و بحث‌انگيزترين، ستوده‌ترين و بدنام‌ترين اثر در ادبيات سياسي همه زمان‌ها است.

8- صعود پول؛ تاريخ مالي جهان: نيال فرگوسن

(The Ascent of Money:A Financial History of the World)

فرگوسن، تاريخ‌نگاري مسلط به مفاهيم بازاري است. بر همه رهبران امروز و آينده واجب است تا از محيط كسب و كار پيرامون خود شناخت كافي داشته باشند. فرگوسن در اين كتاب حرف‌هاي تازه‌اي مي‌زند؛ او از تولد ملت جديدي پس از جنگ سرد سخن مي‌گويد. او اين ملت را چيمريكا (چين+آمريكا) ناميده و معتقد است اين دو كشور بدون هم نمي‌توانند به حيات خود ادامه دهند.

9- معضل نوآوران؛ وقتي كه فناوري نوين موجب شكست شركت‌هاي بزرگ مي‌شود: كلايتون ام.كريستنسن

(The innovator`s dilemma: when new twchnologies cause great firms to fail)

اخيرا كريستنسن به انتخاب Thinkers50 به عنوان بزرگ‌ترين انديشمند كسب‌وكار معرفي شده است. در اين كتاب وي نشان مي‌دهد كه چگونه ممكن است شركت‌هايي كه بر ارائه محصولات سطح بالا به مشتريان سودآور خود تمركز مي‌كنند، به دليل نوآوري‌هاي نامتعارف، رقباي جديدشان (نوآوراني كه مشتريان سطح پايين‌تر را هدف مي‌گيرند كه به دنبال محصولات ارزان‌ترند) از ميدان به در مي‌شوند.

ادامه فهرست موثرترین کتاب ها در توسعه فردی و مدیریت به انتخاب دانشگاه هاروارد:

10- هفت عادت مردمان موثر: استفان كاوي

(The Seven Habits of Highly Effective People)

كتاب كاوي از جمله كتاب‌هاي خودياري بسيار مفيد است. هفت عادت معرفي شده به وسيله استفان كاوي، هم در رشد و بالندگي شخصي و هم شغلي بسيار اثرگذار خواهد بود. دكتر استفان كاوي به تازگي بدرود حيات گفت.

11- قدرت عادت: چارلز داهيگ (The Power of habit)

چارلز داهيگ در اين كتاب با عنوان «قدرت عادت» به علمي اشاره مي‌كند كه در پس آن پرسش و چرايي درباره كارهاي مختلف وجود دارد.

در اين كتاب وي تحقيقات علمي و اجتماعي را تركيب كرده و مي‌نويسد عادت با الگويي روانشناختي به نام «حلقه عادت» شروع مي‌شود كه سه فرآيند جداگانه دارد. ابتدا نشانه يا انگيزه وجود دارد كه به مغز شما مي‌گويد وارد مرحله اتوماتيك نسبت به رفتار خاص شود. بعد از آن، مرحله معمول يا روزمرگي است و مرحله سوم، پاداش است؛ چيزي كه مغز شما دوست دارد به يادآوري آن كمك كند و حلقه عادت شكل مي‌گيرد.

12- سه‌شنبه‌ها با موري: ميچ آلبوم (Thesdays with Morrie)

سه‌شنبه‌ها با موري از تاثيرگذارترين و پرفروش‌ترين كتاب‌هاي انتشارات نيويورك تايمز است كه از اكتبر 1997 تاكنون همواره در صدر جدول پرفروش‌ترين كتاب‌هاي سال قرار داشته است.

اپراه وينفري، بر اساس اين كتاب، فيلمي تلويزيوني تهيه كرد كه از تلويزيون ايران نيز پخش شد. سه‌شنبه‌ها با موري، نوشته يك نويسنده آمريكايي به نام ميچ آلبوم (Mitch Album) است داستان كتاب واقعي است و درباره ارتباط استادي به نام موري شوارتز (Morrie Schwartz) با شاگردش ميچ آلبوم است.

موري محبوب همه دانشجوها است. سال‌ها بعد موري بيماري خطرناكي مي‌گيرد، به طوري كه دكتر مي‌گويد كم‌كم فلج مي‌شود و در مدت دو سال نيز خواهد مرد. وي غصه‌دار نمي‌شود بلكه سعي مي‌كند در اين زمان با خوبي زندگي كند. ميچ آلبوم تصميم مي‌گيرد كه روزهاي سه‌شنبه نزد استاد خود برود و هر بار در باب موضوعي با يكديگر سخن گويند.

«وقتي مردن را مي‌آموزي، زندگي كردن را ياد مي‌گيري… تنها راه معني دادن به زندگي اين است كه خودت را وقف دوست داشتن ديگران بكني… مرگ زندگي را به پايان مي‌رساند نه يك رابطه را… بعضي وقت‌ها آدم نمي‌تواند به چشم‌هايش اعتمادكند. بايد به احساساتش اعتماد كند؛ اگر مي‌خواهي ديگران به تو اعتماد داشته باشند، بايد تو هم به آنها اعتماد داشته باشي. حتي در تاريكي مطلق. حتي وقتي داري مي‌‌افتي… بسياري از چيزها كشف شده است به جز چگونه زيستن.»

اينها تنها گوشه‌اي از درس گفتارهاي زيباي اين كتاب است كه مي‌تواند هدايت‌گر رهبران جوان باشد.