کتاب صوتی بهارستان اثر جامی

کتاب صوتی بهارستان عبدالرحمان جامی شامل حكايات و اندرزهاى اخلاقى در باره زندگی است. کتاب به نثر ساده نگاشته شده و بر حسب معنا و محتوا، هر جا لازم بوده از شعر هم در آن استفاده شده است.

داستان ها و توصیه های اخلاقی عمدتاً در نثر ساده و مسجع برخی آمیخته به نظم می باشند.

خلاصه ی کتاب صوتی بهارستان

کتاب صوتی بهارستان با عنوان های روضة الأخبار و تحفة الأبرار نیز شناخته می شود.

این کتاب در هشت فصل، یک دیباچه و یک خاتمه تنظیم شده است. به هر یک از فصل های آن روضه (از عربی روضه به معنای بهشت ​) می گویند.

جامی این کتاب را طی یک سال و در قرن نهم پس از عزیمت محمد به مدینه نوشت.

بهارستان یکی از شناخته شده ترین آثار عبدالرحمان جـامی به حساب می آید و در مقدمه آن آورده است که این کتاب را برای پسرش، ضياء‌الدين يوسف ،که آن زمان ده ساله و در حال تحصیل بوده، نوشته است.

کتاب با الهام از سبک گلستان سعدی شیرازی نگاشته شده و جـامی آن را به پادشاه تيمورى سلطان حسین بايقرا Sultan Husayn Bayqara تقدیم کرده است.

هرچند که این اثر و گلستان سعدی به هم شبیه هستند (خصوصا در قالب بندی و شیوه ی نگاری) اما جامی تفاوت های آشکاری نیز ایجاد کرده تا تقلید کاملی از گلستان نباشد.

به طور کلی بهارستان نسبت به گلستان به شعر و سجع بیشتری آمیخته است و نسبت به گلستان دارای سخنان منظوم بیشتری است.

اما به صورت کلی میتوان ادعا کرد که خوانش بهارستان از گلستان ساده تر بوده و یا به نوعی گلستان دارای بار ادبی سنگین تری است.

کتاب صوتی بهارستان گرچه الهام گرفته از گلستان سعدی است اما هم چنان اثری با اهمیت محسوب می شود.

چرا که در زمان جـامی نثر نویسان نسبت به قبل کمتر فعال بوده و ذوق ادبی آنها کاهش یافته.

جامی با تالیف این کتاب توانسته از فعالیت و نبوغ نثر نویسان گذشته استفاده کرده و عصر خود را به نوعی دچار تحول کند.

حتی بعد ها آثاری هم چون جمع الخواص و منتخب الاشعار به تقلید و با الهام گرفتن از بهارستان نوشته شده است.

در این کتاب 469 بیت شعر وجود دارد. 16 بیت به زبان عربی و بقیه به زبان فارسی.

کتاب صوتی بهارستان در متون خود سجع دارد و نوع نثر آن قافیه دار است. یعنی ریتمیک است.

هر فصل کتاب موضوع خاصی دارد. مثلاً در فصل هفتم، موضوع زندگی و شرح حال برخی از شاعران است.

به صورت کلی مطالب کتاب حالتی دلسوزانه و اندرزگونه دارد غالبا مشمول دستورهاى سودمندی براى زندگی بهتر است.

بهارستان مطالبی درباره ی تصوف و عرفان دارد. مسائل اخلاقی به تفصیل در آن بررسی شده اند.

برخی از بخش های تاریخی برای شناخت عارفان و حاکمان آن زمان مفید هستند.

عبدالرحمان جـامی در نگاشتن بهارستان، از آیات قرآن، احادیث، روایات مذهبی و امثال با استفاده از آرایه ی تضمین بهره برده است.

هم چنین اشعار فارسی و عربى و لغات و اصطلاحات عرفانى نیز در آن به چشم می خورد.

ترجمه و نسخه های بهارستان

بهارستان کتاب نایابی نیست و تا کنون به زبان های مختلف سراسر دنیا منتشر شده است.

• قدیمی ترین ترجمه ی این اثر مربوط به “شلشتا وسرد” در سال 1846 و به زبان آلمانی است.

• ترجمه ی بعدى به زبان انگليسى و توسط انجمن “كاما شاسترا” در هند صورت گرفت و در سال 1887 منتشر شد.

• ویلسن ترجمه ی انگلیسی دیگری از روضه ی ششم بهارستان (حاوی مطایبات و لطایف و ظرایف) ارائه کرد.

• ترجمه ای روسی از این اثر در سال 1935 منتشر شد.

• “هانری ماسه” ترجمه ای به زبان فرانسوی ارائه و در پاريس به چاپ رسانید.

هم چنین بر این کتاب شروح متفاوتی نوشته شده است.

برخی از شرح های این کتاب به زبان ترکی نگاشته شده اند.

• قدیمی ترین شرح این اثر به زبان ترکی توسط شمع الله پرزرينى، معروف به شمعى، و حدود 100 سال بعد از تالیف و انتشار اثر اصلی صورت گرفته است.

• «هداية العرفان» شرح دیگری از بهارستان است است.
• نویسنده ی این شرح ناشناخته باقی مانده و اطلاعاتی از هویت او در دست نیست. هر چند كه سال انتشار آن مشخص بوده( 1836) و در استانبول به چاپ رسيده است.

• شاكر افندى از ديگر شارحان بهارستان، اثر خود را در سال 1877 منتشر کرده است.

از بهارستان دست‌نويس‌هاى بسيارى باقى است كه به‌وفور در بسيارى از كتابخانه‌هاى دنيا يافت مى‌شود.

برخى از اين دست‌نويس‌ها، تنها چند سال پس از تأليف بهارستان، نگاشته شده است.

بر پایه ی همين دست‌نويس‌ها، تاكنون چاپ‌هاى متنوع و بسيارى از اين اثر در آسياى صغير، شبه قاره هند و ایران صورت گرفته است.

فهرست کتاب صوتی بهارستان

• دیباچه : نویسنده در دیباچه انگیزه و نحوه ی نگارش اثر پرداخته است
• روضهٔ نخستین (در ذکر مشایخ صوفیه و اسرار احوال آنان)
• روضهٔ دوم (متضمن حِکَم و مواعظ و حکایت، مناسب مقام)
• روضهٔ سوم (دربارهٔ اسرار حکومت و حکایات شاهان)
• روضهٔ چهارم (دربارهٔ بخشش و بخشندگان)
• روضهٔ پنجم (در تقریر حال عشق و عاشقان)
• روضهٔ ششم (حاوی مطایبات و لطایف و ظرایف)
• روضهٔ هفتم (در شعر و بیان حال شاعران)
• روضهٔ هشتم (در حکایتی چند از زبان احوال جانوران)
• خاتمهٔ کتاب : نویسنده در خاتمه ی کتاب توضیحی درباره ی سال تالیف و برخی مسائل مرتبط دیگر داده است.

بخشی از متن کتاب صوتی بهارستان

روضهٔ دوم (در ذکر حکمت حکما) – بخش نهم

حکیمی با پسر خود گفت: باید که بامداد از خانه بیرون نیایی تا نخست به طعامی لب نگشایی، زیرا که سیری تخم حلم و بردباریست و گرسنگی مایه خشک مغزی و سبکساری

خوی خود را ز روزه تیره مکن

کز همه حلم و بردباری به

چون شود روزه مایه آزار

روزه خواری ز روزه داری به

چون گرسنه باشی هر آش یا نان که بینی از طبیعت تو شهوت آن خیزد و به آشنایان که نشینی طامعه تو در ایشان آویزد

هرچه یابی به خانه از تر و خشک

به کز آن تا حد شبع بخوری

تا طعام کسان هوس نکنی

وز عطای خسان طمع ببری

چون میزبان بر کنار خوان نشیند و خود را در میان بیند طعمه از جگر خود خوری به که از نان او، و شربت از خون خود آشامی به که از خوان او

هرکه گوید خوان و نان من بکش

پای خویش از خوان و دست از نان او

تره ای کز بوستان خود خوری

خوشتر است از بره بریان او