برای دوستداران آثار و کتب غیر داستانی Nonfiction  در این نوشته بهترین کتاب های علوم پایه از لیست برترین کتاب های غیرداستانی به انتخاب گاردین تقدیم شده است.

شایان ذکر است که بهترین کتاب های علوم پایه که به استناد گاردین معرفی شده اند ، صرفا بهترین ها برای مطالعات عمومی در علوم پایه است و قطعا برای مطالعات تخصصی در مباحث مختلف علوم پایه ، کتاب های بسیار دیگری هم وجود دارند

کتاب های غیر داستانی در موضوعات و علوم مختلفی مانند علوم سیاسی, فلسفه، حقوق، علوم اجتماعی، اقتصاد و … منتشر می شوند که با توجه با لیست هایی که از سوی منابع مختلف همانند گاردین و آمازون ارائه می شود به زمان کمتری برای پیدا کردن آن‌ها نیاز است.

شایان ذکر است که شیوه‌های متنوعی برای دسته بندی کتاب ها وجود دارد و یکی از رایج‌ترین این دسته بندی ها، تقسیم کردن نوشته ها به دو دسته‌ی ادبیات داستانی Fiction و ادبیات غیر داستانی Non-fiction است.

هدف ادبیات غیرداستانی با موضوعات بیشمار و فرم های متنوع خود، آموزش و بیان تجارب و واقعیت ها است.

بهترین کتاب های علوم پایه از لیست بهترین کتاب های غیرداستانی به انتخاب گاردین

The best nonfiction books of all time

• کتاب منشا انواع نوشته چارلز داروین (1859)
  گزارش داروین در مورد تکامل گونه‌ها با انتخاب طبیعی در این کتاب، زیست‌شناسی را و موقعیت ما در جهان را تغییر داد.

کتاب منشا انواع یا خواستگاه گونه ها On the Origin of Species کتابی جنجالی و مهم‌ترین اثر چارلز داروین، دانشمند و زیست‌شناس انگلیسی است که در سال ۱۸۵۹ منتشر شد.

داروین در این کتاب دیدگاه های جدیدی دربارهٔ فرگشت، پیدایش حیات، فرگشت و انقراض انواع جانداران بیان کرد که با توجه به نظریه مطرح شده برای مراحل تکامل نوع بشر در زمان خود جنجال‌های بسیاری را به وجود آورد.

داروین کوشش انسان‌ها، حیوانات و گیاهان را برای زنده ماندن به دیده اهمیت نگریسته و اصطکاک موجودات همانند یا نا همانند را در راه زنده ماندن به دست آوردن غذا و پناهگاه در زیر عنوان تنازع بقا خلاصه می‌کند و این تنازع را حاصل توالد و تناسل و افزایش نیاز به جای و خوراک می‌داند .و در نظر او به همین سبب همواره موجود یا نوعی که نیرومندتر و سالم‌تر است، بر جای می‌ماند و آنکه ناتوان و بیمار است، از میان می‌رود

فصل‌های کتاب منشا انواع یا خاستگاه گونه‌ها

• فصل اول: دامپروری و اصلاح نباتات ( پیشینه این کار از دوران دوران مصر باستان است)
• فصل دوم : تمایز میان گونه‌ها و تنوع دلخواه
• فصل سوم : پیشرفت گونه‌های اولیه در جریان فرگشت Evolution و تشریح مفهوم انتخاب طبیعی
• فصل چهارم: مفهوم انتخاب طبیعی natural selection تحت عنوان «روابط بی‌نهایت پیچیده و نزدیک… مناسبات متقابل همه موجودات ارگانیک با یکدیگر و شرایط بدنی زندگی آن‌ها» تشریح شده است
• فصل پنجم: اثرات کاربرد و عدم‌کاربرد، تاثیر اجزای کاربردی در اندام موجودات زنده با رشد و تقویت اندام‌ها
• فصل ششم: مقدمه‌ای بر فصول بعدی کتاب
• فصل هفتم :تشریح مسئله تکامل حشرات
• فصل هشتم : چرا بیشتر گونه‌های دو رگه خاصیت باروری نداشته و جفت‌گیری میان دو گونه مجزا امکان‌پذیر نیست؟
• فصل نهم : پیشینه‌های زمین‌شناسی می‌پردازد و تاثیر فسیل ها بر موجودیت اشکال گوناگون زندگی
• فصل دهم : تشریح زیست‌شناسی بر پایه فسیل‌ها و چگونگی استفاده از فسیل‌ها در جهت شناخت خاستگاه گونه‌ها
• فصل یازدهم : چراییِ تفاوت در میان گونه‌های گیاهی در اقلیم‌های گوناگون
• فصل دوازدهم: دانش بیوزیست‌شناسی
• فصل سیزدهم: طبقه‌بندی گونه‌های جانوری و گیاهی

• باخ: بافته گرانسنگ ابدی نوشته داگلاس آر. هوفشتایر (1979)

کتاب گودل اشر باخ (بافته گرانسنگ ابدی) Godel, Escher, Bach: An Eternal Golden Braid نوشته داگلاس هوفشتایر به یک تفکر غریزی روی موسیقی، ذهن و ریاضیات پرداخته است که پیچیدگی رسمی و خود ارجاعی را بررسی می‌کند.

موضوع اصلی کتاب بافتهٔ گرانسنگ ابدی دربارهٔ آگاهی، هوش و هوش مصنوعی است و نویسنده می‌کوشد توضیح دهد که چطور یک موجود جاندار می‌تواند از دل مادهٔ بی‌جان برآید.

چگونه یک سیستم زمانی که ظاهراً از اجزای بی‌معنی ساخته شده‌است می‌تواند با استفاده از مفهوم ارجاع به خود و قوانین منطق مفاهیم معنی‌دار بسازد.

چگونه مفاهیم بسیار ساده‌ای چون یاخته‌های عصبی می‌توانند برای انسان هوش به وجود بیاورند و آن را با رفتار یک کلونی مورچه‌ها مقایسه می‌کند که رفتار هر مورچه بسیار ساده اما رفتار کلونی هوشمند است.

در ادامه نویسنده به گمانه زنی دربارهٔ هوش مصنوعی و امکان دستیابی به آن می‌پردازد.

او به‌طور مفصل دربارهٔ کارهای منطق‌دان اتریشی کورت گودل Kurt Gödel نقاش هلندی موریس اشر و آهنگساز آلمانی یوهان سباستیان باخ بحث می‌کند و عنوان می‌کند که آثار آنان همگی سایه‌هایی از یک ذات استوار مرکزی در جهت‌هایی مختلف هستند و به همین دلیل است که در این کتاب درون یک بافتهٔ گرانسنگ ابدی در هم بافته شده‌اند.

پروفسور هوفشتاتر بر این باور است که دستاوردهای گودل در ریاضیات، طراحی‌های تفکر برانگیز اِشر و فوگ‌ها و کانُن‌های موسیقایی باخ، سایه‌هایی هستند که یک ذات استوار مرکزی در راستاهایی متفاوت ایجاد کرده است.

بی‌تردید تجربه‌ی لذت‌بخشی برای آشنایی با فوگِ موسیقاییِ چندین صدایی و زیبای ذهن انسانی، در انتظار خوانندگان این کتاب خواهد بود.

گودل، اشر، باخ در سال ۱۹۸۰ برندهٔ جایزه پولیتزر شد و در زمینهٔ موضوع خود جز کتاب‌های کلاسیک جهان شناخته می‌شود.

• سرشت قانون فیزیک ریچارد فاینمن (1956)

کتاب سرشت قانون فیزیک The Character of Physical Law یک اکتشاف زیبا از نظریه‌های فیزیکی از یکی از بزرگترین نظریه پردازان قرن بیستم است برای آن که ریاضی نمی دانند و می خواهند ماهیت قوانین حاکم بر طبیعت را بدانند فاینمن در دانشگاه کورنل است.

روزهایی که فاینمن می گوید زائیده ی ذهن خلاق اوست. سخنرانی ها را با شرح یکی از مهم ترین قوانین طبیعت، قانون گرانش، آغاز می کند، سپس به رابطه ی جدایی ناپذیر فیزیک و ریاضیات می پردازد، و آن گاه اصول پایستگی و تقارن را می کاود و از برگشت ناپذیری زمان سخن می گوید

• کتاب دو مارپیچ جیمز واتسون (1968)
  روایت شخصی جیمز واتسون را درباره اینکه چگونه او و فرانسیس کریک ساختار DNA را کشف کردند می توانید در این کتاب که یکی از بهترین کتاب های غیر داستانی است، مطالعه کنید.

در سال 1953 دو دانشمند به نام‌های جیمز واتسون و فرانسیس کِریک دست به گریبان کار جدید و بی‌پروایی برای آشکار کردنِ آن بودند که چگونه اجزای DNA در کنار یکدیگر درون یک مارپیچ دوگانه قرار می‌گیرند.

آنها می‌خواستند مقاله‌ای در این باره در مجله علمی «طبیعت» به چاپ برسانند. هر دوی آنها می‌دانستند که باید نمایش تصویری و کلیِ ساختار DNA بر پایه تحلیل‌های ریاضی خودشان را از الگوی نقاطی که در فرایند کریستالوگرافی با اشعه ایکس آشکار شده بود، هم در آن بگنجانند و آنها اکنون این طرح را نیاز داشتند.

فرانسیس کِریک یک طرح‌واره حدودی از آنچه در ذهن داشت، را به‌صورت چرکنویس کشید، ولی هنوز طرحش تمام و کمال نبود.

بنابراین فرانسیس کِریک، موضوع را با همسرش اودیل کِریک که هنرمند بود، در میان گذاشت.

نقاشی‌های او بیشتر شامل زنان برهنه بود و فرانسیس کِریک تلاش کرد تا نظر همسرش را به اهمیت تاریخی کشف خود و نیاز فوری به یک طرح مناسب جلب کند.

از آنجا که اودیل کِریک عادت داشت هر وقت همسرش از سر کار به خانه برمی‌گردد با هیجان درباره کارهایی که انجام داده بود برای او حرف بزند، اودیل از آینده این طرح، هیچ تصوری در ذهن نداشت و فقط برای تکمیل مقاله شوهرش به طراحی آن مشغول شد.

مارپیچ دوگانه، شامل دو زنجیره از DNA است که در جهت خلاف یکدیگر ‌پیچیده شده‌اند و هر کدامشان از چهار گونه واحد شیمیایی، ساخته شده که به یکدیگر پیوسته‌اند. طرح ودیل کِریک در شماره 25 آوریل 1953 مجله طبیعت به چاپ رسید.

عنوان مقاله «ساختار مولکولی اسید نوکلئیک، ساختاری برای DNA» بود. نمودار جذاب همراه با مقاله نیز این عنوان را داشت: «این شکل، طرحی نموداری است. دو نوار مشاهده شده، نمادی از دو زنجیره از جنس فسفات ـ قند هستند و میله‌های افقی، جفت‌های پایه برای نگه داشتن زنجیره‌ها به یکدیگرند.»

بیشتر کارشناسان، تاکنون از طرح اولیه‌ای که اودیل کِریک کشید، تقدیر کرده‌اند؛ زیرا به‌دقت، فضاهای میان مارپیچ‌ها و محل اسید نوکلئیک‌ها را مجسم کرده است.

این طرح، به طرز گسترده‌ای در کتاب‌های درسی و مقالات علمی، باز کشیده شده است و حتی به ‌صورت نماد زیست‌شناسی مولکولی هم درآمده است. فرانسیس کِریک و جیمز واتسون، جایزه نوبل پزشکی را در سال 1962 به‌خاطر آنچه که زیست‌شناسان بسیاری، به‌عنوان بزرگ‏ترین کشف علمی در قرن بیستم می‏شناسند، از آنِ خود کردند.

• ژن خودخواه ریچارد داوکینز (1976)
  داوکینز در کتاب ژن خودخواه با ارائه پیشنهادی مبنی بر این‌که بهتر است تکامل از دیدگاه ژن به جای ارگانیسم بررسی شود، یک انقلاب عظیم در زیست‌شناسی برپا کرد.

کتاب ژن خودخواه The Selfish Gene کتابی دربارهٔ فرگشت (تکامل) است که ریچارد داوکینز در سال ۱۹۷۶ (میلادی) نوشت.

این کتاب در دنبالهٔ کتاب نخست جرج ویلیامز به نام سازگاری و انتخاب طبیعی نوشته شده‌است. داوکینز اصطلاح ژن خودخواه را برای توضیح تکامل ژن محور به کار برد، و بر این پایه است که تأثیر تکامل در سطح ژن‌ها بارزتر است و تکامل در سطح جانداران یا جمعیت‌ها هیچگاه بالاتر از انتخاب برپایهٔ ژن‌ها قرار نمی‌گیرد.

بر این اساس، انتظار می‌رود که یک جاندار تا آنجا تکامل یابد که شایستگی کلی‌اش (شمار پخش رونوشت‌های ژن‌هایش) بیشترین حالت ممکن شود. (نه یک جاندار خاص). در نتیجه، به سوی یک استراتژی پایدار تکاملی می‌رود.

در این کتاب برای نخستین بار واژهٔ میم به کار رفته‌است. میم واحدهای فرهنگی تکاملی است که شبیه ژن‌ها در محیط زیستی عمل می‌کند. پیشنهاد شده که رونوشت‌برداری خودخواهانه علاوه بر ژن‌ها در فرهنگ‌های انسانی هم برابرهایی دارد.

پس از انتشار کتاب، میمتیک موضوع بسیاری از پژوهش‌ها و کتاب‌ها بوده‌است.

در سال ۲۰۱۷ در رای‌گیری جشن ۳۰ سالگی جایزه کتاب انجمن سلطنتی بریتانیا در مورد «اثر گذارترین کتاب علمی تمام ادوار تاریخ علم»، برای نخستین بار کتاب «ژن خودخواه» ریچارد داوکینز بالاتر از کتاب «منشاء انواع داروین» و «اصول ریاضیات طبیعی نیوتون» قرار گرفت.

کتاب «ژن خودخواه» در ایران با ترجمهٔ دکتر جلال سلطانی از سوی انتشارات مازیار (۱۳۹۶) منتشر شده و در عرض ۷ ماه به چاپ سوم رسیده‌است

فهرست کتاب ژن خودخواه

• پیش‌گفتار
• ما از کجا آمده‌ایم؟
• همانندسازها
• مارپیچ‌های نامیرا
• ماشین ژن
• ستیز: پایداری و ماشین‌های خودخواه
• ژن‌چیرگی
• برنامهٔ خانواه
• نبرد نسل‌ها
• نبرد جنسیتی
• تو پشت من را بخاران، من به تو سواری می‌دهم
• میم‌ها: رونوشت‌بردارهای نوین
• آدم‌خوب‌ها زودتر به پایان می‌برند
• دسترسی دوردست ژن
• پس‌گفتار

• تاریخ مختصر زمان نوشته استیون هاوکینگ (1988)
  این کتاب به عنوان یکی از پرخواننده‌ترین کتاب‌ها در حوزه کیهان‌شناسی شناخته شده است.

درباره نویسنده کتاب تاریخ مختصر زمان :

اِستیوِن ویلیام هاوکینگ (زادهٔ ۸ ژانویهٔ ۱۹۴۲) فیزیکدان نظری، کیهان‌شناس و نویسندهٔ بریتانیایی و مدیر تحقیقات مرکز کیهان‌شناسی نظری در دانشگاه کمبریج است که کارهای علمی‌اش سابقه‌ای بیش از چهل سال دارد.

کتاب‌ها و همایش‌هایش، او را به یک چهرهٔ محبوب تبدیل کرده‌است.او عضو جامعهٔ سلطنتی هنر و عضو ثابت جامعهٔ اسقفان دانشمند بود.

او در سال ۲۰۰۹ موفق به دریافت مدال آزادی ریاست جمهوری آمریکا شد.

هاوکینگ به مدت سی سال یعنی از سال ۱۹۷۹ تا یکم اکتبر ۲۰۰۹، دارنده کرسی ریاضیات لوکاس بوده‌است.

وی به خاطر فعالیت در زمینه ی کیهان‌شناسی و جاذبه کوانتوم به ویژه در زمینهٔ سیاه‌چاله، شناخته شده‌است.

کتاب تاریخچه زمان او که با رکوردی ۲۳۷ هفته‌ای به عنوان پرفروش‌ترین کتاب در بریتانیا باقی‌ماند، باعث شهرتش شد.

همچنین، کتاب طرح بزرگ او که در اواخر سال ۲۰۱۰ به چاپ رسید، جنجال زیادی به پا کرد.

این کتاب تنها پس از چند روز به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های آمازون تبدیل شد.