نابودی و انقراض گونه‌های گیاهی در جهان یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین چالش‌های پیش روی دولت‌ها در دنیا به‌شمار رفته و از جمله مسائلی است که در صورت عدم توجه به پیشگیری از نابودی طبیعت و اندیشیده نشدن تدابیر لازم در این زمینه، مشکلات بسیار جدی و خطرناکی را برای نسل‌های آینده به همراه خواهد داشت. در ادامه، ضمن بررسی دلایل انقراض گیاهان و بیان اهمیت این موضوع، به معرفی گیاهان در حال انقراض ایران پرداخته و تعدادی از نادرترین گونه‌های گیاهی کشور را به شما معرفی خواهیم نمود.

• گیاهان چه نقشی در بقای حیات دارند؟
• چه عواملی سبب افزایش آمار گیاهان در حال انقراض شده‌اند؟
• معرفی گیاهان در حال انقراض ایران

گیاهان چه نقشی در بقای حیات دارند؟

گیاهان درست مانند ستون فقرات این کره‌ی خاکی عمل کرده و از بین رفتن آن‌ها به منزله‌ی انقراض حیات در کره‌ زمین تلقی می‌گردد. پیشگیری از نابودی طبیعت و نگهداری بهینه از پوشش گیاهی، منابع حیاتی زندگی یعنی آب و خاک را نیز تحت تاثیر قرار داده و تاثیر مستقیمی روی زندگی انسان و دیگر موجودات زنده‌ی روی کره زمین خواهد گذاشت. در کنار این موضوع، گونه‌های گیاهی از جمله باارزش‌ترین ذخایر ژنتیکی در دنیا به‌شمار رفته و حفظ و بقای آن‌ها از نظر حفظ این ذخایر و انتقال آن‌ها به نسل‌ها و گونه‌های آتی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ به همین دلیل نیز اکولوژیست‌ها تاکید بسیار زیادی در پیشگیری از نابودی طبیعت و جلوگیری از انقراض گونه‌های گیاهی در جهان داشته و همواره به دنبال برنامه‌هایی برای رسیدن به این هدف بزرگ هستند.

چه عواملی سبب افزایش آمار گیاهان در حال انقراض شده‌اند؟

در سال‌های گذشته شاهد از بین رفتن گونه‌های بسیار زیاد گیاهی و جانوری در سراسر زمین بوده‌ایم و بسیاری از اکولوژیست‌ها از این وضعیت، تحت عنوان انقراض ششم یاد کرده‌اند. سازمان ملل متحد در گزارشی، ضمن بررسی احتمال انقراض حیات و تبعات عدم پیشگیری از نابودی طبیعت، تعداد گونه‌های در معرض انقراض را بیش از یک میلیون گونه تخمین زده است. درست است که انقراض گیاهان و دیگر گونه‌ها یک اتفاق طبیعی در چرخه‌ی زندگی به‌شمار می‌رود، اما افزایش ۳۵۰ درصدی سرعت نابودی گونه‌های گیاهی، زنگ هشدار را برای انقراض حیات در کره‌ زمین به صدا درآورده و نهاد‌های مختلف را به تلاش برای پیشگیری از این اتفاق برانگیخته است.

مهم‌ترین دلایلی که برای افزایش میزان سرعت نابودی گونه‌های گیاهی و به‌صدا درآمدن آژیر خطر برای انقراض حیات می‌توان نام برد عبارتند از:

• تغییرات ایجاد شده در شرایط اقلیمی
• برداشت غیراصولی
• سیاست‌های اشتباه در حوزه‌ی کشاورزی

معرفی گیاهان در حال انقراض ایران

بعد از صحبت در رابطه با اهمیت گونه‌های گیاهی در حیات جانداران و لزوم پیشگیری از نابودی طبیعت، اکنون نوبت آن است که به معرفی گیاهان در حال انقراض ایران پرداخته و تعدادی از آن‌ها را معرفی نماییم. برخی از مهم‌ترین گیاهان در حال انقراض کشورمان از قرار زیر هستند:

• زعفران دوگله Silvery crocus

زعفران دوگله نوعی زعفران است که گل‌های سفید رنگ با خطوط بنفش در قسمت بیرونی گلبرگ‌ها دارد. این نوع زعفران، تنها در ارتفاعات شمال و غرب کشور می‌روید و به دلایل مختلف، با خطر انقراض روبه‌رو شده است.

• جام زرین

این گیاه که با نام‌های نرگس مستانه و سوسن دشت نیز از آن یاد می‌شود، در فصل پاییز گل داده و یکی از زیباترین گیاهانی است که در کشور عزیزمان وجود دارد. گیاه زیبای جام زرین در حالت کلی ۸ گونه‌ی مختلف دارد که تنها ۳ گونه‌ی آن در ایران یافت شده و تمامی آن‌ها در دسته‌ی گیاهان در حال انقراض جای گرفته‌اند.

• درخت انجیلی

درخت انجیلی نیز یکی از گیاهان در حال انقراض ایران است که در جنگل‌های شمال یافت شده و میوه‌ای شبیه به منقار طوطی دارد. این درخت برگ‌هایی بسیار زیبا به رنگ‌های قرمز، زرد، سبز، قهوه‌ای و نارنجی داشته و از زیباترین گونه‌های گیاهی در کشور به‌شمار می‌رود.

• سوسن چلچراغ Lilium ledebourii
  

این گیاه بسیار زیبا و گران‌قیمت تنها گلی است که در میراث ملی ایران به ثبت رسیده و پیدایش آن به دوره چهارم زمین‌شناسی بازمی‌گردد. سوسن چلچراغ نیز جزو گیاهان در معرض انقراض ایران محسوب شده و در صورت عدم توجه به این موضوع، به‌زودی شاهد نابودی کامل آن در کشور خواهیم بود.

• نجم آبی

از دیگر گیاهان در حال انقراض کشور می‌توان به نجم آبی یا سیلا که یک گیاه پیازی است، اشاره نمود. زادگاه این گیاه زیبا، جنگل‌های راش و ارتفاعات گیلان و آذربایجان است و متاسفانه به دلایل مختلف شاهد از بین رفتن درصد زیادی از آن در سال‌های اخیر بوده‌ایم.

• لاله واژگون Fritillaries
  

لاله واژگون که ۱۵ گونه از آن نیز در کشور ما یافت می‌شود، یکی از زیباترین و محبوب‌ترین گیاهان در حال انقراض کشور به‌شمار می‌رود.

همان‌طور که گفته شد، نابودی گیاهان به معنای انقراض حیات در کره زمین بوده و این موضوع نیز گواهی بر ضرورت پیشگیری از نابودی طبیعت به‌شمار می‌رود. در این مقاله به معرفی تعدادی از گیاهان در حال انقراض ایران نیز پرداخته و اطلاعات مختصری در رابطه با آن‌ها ارائه نمودیم.