شاهنامه فردوسی بزرگ‌ ترین اثر ادبیات کهن فارسی و به گفته ای بزرگترین نوشته پهلوانی جهان است و بر هر ایرانی و پارسی زبانی است که این کتاب گرانمایه را بخواند و در باره آن آگاهی داشته باشد، اما از آن روی که نسخه های گوناگونی از این کتاب چاپ شده، کار انتخاب و خرید بهترین نسخه شاهنامه کمی دشوار شده است.

اگر می خواهید کتاب شاهنامه را بخرید ، این نوشته را بخوانید تا افزون بر آشنایی با نسخه های گوناگون شاهنامه فردوسی، خرید بهترین نسخه شاهنامه برای شما آسانتر شود

پیش از خرید شاهنامه بایستی بدانیم که شاهنامه را برای چه هدفی می خواهیم

• ممکن است محقق یا حتی دانشجوی حوزه ادبیات و علوم انسانی باشیم و به شاهنامه به عنوان منبعی برای پژوهش و مطالعه تحقیقی نیاز داشته باشیم

• یا ممکن است که قصد خواندن اشعار و داستان های منظوم شاهنامه را داشته باشیم

• یا بخواهیم شاهنامه را به عزیزانمان و به ویژه به جوانان و نوجوانان هدیه دهیم

• یا حتی ممکن است در پی یافتن کتاب شاهنامه به نثر باشیم

پاسخ به این پرسش ها، بقیه مراحل خرید شاهنامه فردوسی را مشخص می‌‌کند اما مهمترین مسئله آن است که کتابی بخریم که به اشعار و محتوای آن اعتماد داشته باشیم و اگر قصد خواندن شاهنامه را داریم ابیات اصیل‌ و درست را بخوانیم.

آشنایی با نسخه های شاهنامه فردوسی

همانگونه پیشتر گفته شد نسخ های گوناگونی از شاهنامه موجود است که این نوشتار، نسخه ها و ویرایش های نوین و ایرانی شاهنامه را در بر گرفته و شامل دست نوشت های کهن نمی شود

مهمترین ویرایش های نوین شاهنامه :

• شاهنامه امیر بهادری شمار بیت ها : 55812 بیت

این نسخه در زمان قاجار و به فرمان حسين پاشاخان امیر جنگ (امیربهادر جنگ) انجام گرفت و در چهار دفتر (جلد) گردآوری و ویرایش شد و در کنار نسخه های بایسنقری و طهماسبی جزو زیباترین نسخه های شاهنامه است که با خط خوش نستعلیق نوشته شده است

• شاهنامه ویرایش فریدون جنیدی : شمار بیت های اصلی: بین 16300 تا 24000 – کل ابیات 49865 بیت

با آنکه فریدون جنیدی بیش از 30 سال بر روی ویرایش و تصحیح شاهنامه فردوسی کار کردند اما این نسخه یکی از جنجالی ترین ویرایش های شاهنامه است که به گفته ی ایشان تقریبا دو سوم شاهنامه افزوده و الحاقی است

• شاهنامه چاپ مسکو شماره ابیات: 60 هزار بیت

• شاهنامه جلال خالقی مطلق شمار بیت های اصلی :49550 بیت با احتساب شمار بیت های افزوده ی دست نوشت ها 53 هزار بیت

• شاهنامه ویرایش مهدی قریب شمار بیت ها با شمارش بیت های افزوده : 49325 بیت

راهنمای خرید بهترین نسخه شاهنامه فردوسی

بنابر بررسی های انجام شده و بر اساس دیدگاه شاهنامه پژوهان و ادیبان و دانشمندان برجسته کشور، بهترین نسخه های شاهنامه که در برگیرنده ابیات اصیل بوده و محتوای آنها قابل اعتماد است عبارتند از:

1- شاهنامه ویرایش جلال خالقی مطلق:

بی گمان می توان گفت که پیراسته ترین و درست ترین چاپ شاهنامه، تصحیح دکتر خالقی مطلق است.

خالقی بیش از 38 سال مشغول پژوهش و بررسیِ بیش از 50 نسخه‌ی خطی شاهنامه بود و بر اساس اصول و روش علمی تصحیح و مقابله، طی سال‌های 1366 تا 1386 شاهنامه جلال خالقی مطلق را در نیویورک و زیر نظر احسان یارشاطر چاپ کرد.

شاهنامه خالقی مطلق یک دوره 12 جلدی در هشت دفتر ، یک جلد بیت یاب و سه جلد یادداشت است.

این چاپ که جدیدترین ویرایش شاهنامه هم هست از امتیازهای بسیاری برخوردار است. این ویرایش بر اساس شانزده دستنویس کهن شاهنامه انجام شده که کهن ترین آن‌ نسخه فلورانس به سال 614 قمری است (که البته این نسخه فقط نیمی از شاهنامه یعنی از آغاز تا پایان پادشاهی کیخسرو است).

قدیمی ترین دستنویس ها از شاهنامه کامل که توسط خالقی مورد استفاده قرار گرفته است شامل اولین نسخه‌ی چاپی شاهنامه کامل به سال 1829 ترنر ماکان انگلیسی و نسخه‌ی کتابخانه‌ی بریتانیا به سال 675 ق است.

بنیاد دایره المعارف بزرگ اسلامی ، شاهنامه جلال خالقی مطلق را به انضمام پانویس ها، نسخه بدل ها و یادداشت‌های خالقی و در 12 دفتر به شکلی آراسته در ایران به چاپ رسانده است

انتشارات سخن نیز شاهنامه خالقی مطلق را بدون پانویس‌ها و توضیحات انتقادی به سه شکل مختلف چاپ کرده است:

• شاهنامه فردوسی دو جلدی قطع رحلی

• شاهنامه فردوسی چهار جلدی قطع وزیری با جلد سخت

• شاهنامه فردوسی چهار جلدی با جلد شمیز

این چاپ مقدمۀ بسیار خوبی دارد که هم شما را با فردوسی و شاهنامه آشنا می‌کند و هم کمک می‌کند تا شاهنامه را درست بخوانید. نوع فاصله‌بندی کلمات، نقطه‌گذاری و اعراب در این چاپ تقریباً شما را از اشتباه خواندن ابیات مصون می‌کند و درست خواندن هر شعر نیمی از درست فهمیدن آن است.

2- شاهنامه چاپ مسکو

شاهنامه چاپ مسکو سرشناس ترین پیرایش شاهنامه است و کمابیش بیشتر شاهنامه‌های موجود در بازار برپایه این چاپ است.

شاهنامه چاپ مسکو بین سال‌های 1960-1971 به دست شماری از دانشمندان بنیاد خاورشناسی فرهنگستان علوم اتحاد جماهیر شوروی سابق و زیر نظر یوگنی برتلس و عبدالحسین نوشین در نه جلد منتشر شد.

نسخه های شاهنامه بر اساس چاپ مسکو

نامه باستان میرجلال‌الدین کزازی

این کتاب 10 جلدی است که شاهنامه فردوسی با نگاه ویژه دکتر میرجلال الدین کزازی به واژگان و تاریخ‌زبان ویرایش و شرح داده شده و توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است.

شاهنامه فردوسی زیر نظر مهدی قریب

این کتاب در واقع ویرایشی از چاپ مسکوی شاهنامه است که در نه 9 جلد توسط انتشارات سروش منتشر شده است. این کتاب شرح ندارد، اما فهرست نسخه ‎بدل‌هایش کامل است.

شاهنامه فردوسی به کوشش سعید حمیدی

این کتاب تک جلدی است و در واقع ویرایشی از همان شاهنامه فردوسی چاپ مسکو است، شرح و توضیح نداشته و نشر قطره آن را منتشر کرده است.

3- بهترین کتاب های شاهنامه به نثر

افزون بر اشعار زیبا و ظرافت‌های ادبی، شاهنامه فردوسی متشکل از مجموعه داستان های به هم پیوسته ای است که هر کدام به تنهایی یک شاهکار ادبی است

بر هر ایرانی و پارسی زبانی است که دست‌کم مشهورترین داستان‌های شاهنامه را بشناسد؛ با شخصیت‌های اصلی آشنا باشد و بداند هرکدام چه نسبتی با دیگری دارند.

اگر دوست دارید که داستان‌های شاهنامه را به نثر روان امروزی بخوانید، و با تاریخ باستانی ایران و ماجراهای پهلوانی آن آشنا شوید ، بهتر است که کتاب های شاهنامه به نثر را خریداری کنید.

در ادامه چند مورد از کتاب های شاهنامه به نثر که مورد اقبال مخاطبین و تایید شاهنامه پژوهان قرار گرفته و در این موضوع جز بهترین ها هستند، معرفی می گردد:

شاهنامه به نثر نوشته دبیرسیاقی

یکی از محبوب ترین کتاب های شاهنامه به نثر برگردان روایت‌گونه‌ی دکتر سید محمد دبیرسیاقی است که نشر قطره آنرا منتشر کرده است

دبیرسیاقی از ادیبان و شاهنامه پژوهان برجسته‌ کشور بود و در برگردان روایت‌گونه‌ی شاهنامه‌ی فردوسی به نثر، از آغاز تا پایان کتاب و حتی بخش‌های غیرداستانی را به نثری ساده روایت کرده است

کتاب دفتر دانایی و داد شاهنامه به نثر نوشته دکتر کزازی

از تازه‌ ترین کتاب های شاهنامه به نثر کتاب دفتر دانایی و داد نوشته‌ی دکتر میرجلال‌الدین کزازی است که البته با نوشتار ویژه ایشان شاید برای عموم مخاطبان سنگین باشد ولی علاقه‌مندان شیوه‌ی گفتار و نوشتار پارسی سره از این کتاب لذت خواهند برد.

دکتر کزازی را دوستداران شاهنامه بسیار خوب می شناسند و از سالها تحقیق و تلاش او برای شناساندن شاهنامه آگاهی دارند.

شاهنامه به نثر نوشته محبوبه زمانی

کتاب شاهنامه به نثر توسط نویسندگان بسیاری و به شکل و سبک های گوناگون چاپ و منتشر شده است که به نظرم هیچکدام بد نیستند و زحمات همه این نویسندگان ارزشمند و قابل تقدیر است.

اما با جستجو در دیدگاهای مخاطبین و پرس و جو از دوستداران شاهنامه ، یکی از محبوب ترین کتاب های شاهنامه به نثر نوشته سرکار خانم محبوبه زمانی است.

قصه های شاهنامه به روایت آتوسا صالحی

قصه های شاهنامه برای کودکان و نوجوانان (مناسب برای 12 تا 98 سال!) با نثر جذاب و گیرای آتوسا صالحی که از همان ابتدا ذهن خواننده را درگیر داستان ها میکند.

در مجموعه قصه های شاهنامه برخلاف شیوۀ قدیمی روایت که راوی خارج از قصه داستان ها را روایت میکند در این مجموعه راوی هرقصه از دل همان قصه انتخاب شده است.

برای مثال راوی داستان ضحاک بندۀ ابلیس (جلد اول کتاب) ارمایل، یکی از دو آشپز دربار ضحاک است که وظیفه دارند هر روز از مغز دو جوان برای مارهای او خورشت تهیه کنند. دوآشپزی که نقشه‌ای می‌کشند و یکی از دوجوان‌ را هر روز فراری می‌دهند و به جایش گوسفندی قربانی می‌کنند.

یا راوی داستان رستم و اسفندیار، بهمن فرزند اسفندیار است و داستان از آن‌جا آغاز می‌شود که بهمن در کنار نوش‌آذر نشسته و از زمانه‌ای گله می‌کند که گشتاسپ، پدرشان را به زندان انداخته است.

انتخاب هوشمندانۀ راوی هر داستان و همین شروع‌های خوب داستانی، باعث می‌شود خواننده تا آخر کتاب پیش برود.

نکتۀ دیگر شخصیت‌پردازی‌ها و فضاسازی‌های نویسنده است. طوری که در زمان خوانش، خواننده فکر می‌کند دارد رمان یا داستانی پرجاذبه را می‌خواند و به‌راحتی می‌تواند تصویرهای هرداستان را در ذهن نقش کند.

در ابتدای هرداستان نیز همۀ شخصیت‌های آن داستان به مخاطب معرفی شده و بعد داستان شروع می‌شود. ضمن این‌که به ویراستاری کتاب نیز اهمیت داده شده است.

مجموعۀ دوازده‌جلدی قصه های شاهنامه با تصویرگری نیلوفر میرمحمدی توسط انتشارات افق منتشر شده است.

جمع بندی راهنمای خرید بهترین نسخه شاهنامه فردوسی

در پایان نوشته را اینگونه جمع بندی میکنم که خوشبختانه به همت و تلاش شاهنامه پژوهان برجسته و همچنین با حضور دانش پژوهان جوان در عرصه ادبیات کهن و به ویژه شاهنامه شناسی ، روزهای خوبی برای این حماسه سترگ پیش روست.

اما داشتن و خرید بهترین نسخه شاهنامه بستگی مستقیمی به به مقدار بودجه شما دارد :

اگر علاقمند به داشتن یک نسخه معتبر و کامل از شاهنامه هستید و قیمت آن برایتان مهم نیست، مجموعه کامل شاهنامه دکتر خالقی بهترین انتخاب است.

اگر علاقمند به داشتن شاهنامه خالقی مطلق هستید اما می خواهید کمتر هزینه کنید از شاهنامه های انتشارات سخن بهره ببرید.

اگر نوع و تصحیح شاهنامه برایتان در درجه دوم اهمیت است، شاهنامه چاپ مسکو ویرایش حمیدیان انتشارات سروش و یا نامه باستان دکتر کزازی انتخاب‌های خوبی هستند.

اگر قصد خواندن داستان های شاهنامه به نثر را دارید نسخه های دکتر دبیرسیاقی و خانم محبوبه زمانی انتخاب های خوبی هستند.

برای نوجوانان و کودکان شاهنامه به روایت آتوسا صالحی شاید بهترین انتخاب باشد.

نکته پایانی آنکه این محتوای شاهنامه است که آنرا ارزشمند و برجسته کرده است و نسخه های نفیس و پر زرق و برق با جلد طلاکوب و … کمکی به ارتقای محتوای کتاب نمی کنند.

هر چند که تلاش شرکت های چاپ و انتشارات برای ممتاز نشان دادن ظاهر این کتاب تلاشی درخور و بسیار ارزشمند است و اگر بودجه کافی داشته باشید چه بهتر که مجموعه ای نفیس از یک نسخه معتبر شاهنامه را در منزل یا محل کار داشته باشید

به امید روزی که هر ایرانی با سواد ، شاهنامه فردوسی را بشناسد و نسخه ای از آنرا همچون گنجی گرانبها در خانه خود داشته باشد و از هر فرصتی برای آموزش آن به فرزندان دریغ نکند.

دانلود شاهنامه pdf با لینک مستقیم