انواع گونه های ادبی و معرفی مشهور ترین آثار در هر گونه ادبی

آشنایی با قالب ها يا گو نه های ادبی

علاقه مندی
ارسال به...
4 رای
1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars
5,00/5
Loading...
آشنایی با قالب ها يا گو نه های ادبی (داستان ، قصه ، رمان ،نوول، نمایشنامه،فیلمنامه، فابل)

مجموعه آثار ادبی يك سرزمين يا يك زبان يا يك دوره از تاريخ است كه به وسيله شاعران و نويسندگان يك قوم يا ملت پديد آمده باشد.اثر ادبی سخنی است كه انديشه و احساس و تجربه گوينده يا نويسنده را آميخته با تخيل هنرمندانه بيان كند. وسيله آفرينش اثر ادبی كلمه ها و جمله ها ؛ يعنی زبان است، و هر نویسنده  اثر خود را در قالب ها يا گو نه های ادبی مورد علاقه خود خلق میکند

پديدآورنده اثر ادبی، شعر يا نثرش را با خيال و عاطفه و انديشه و تجربه خود می آميزد تا آن را به صورت اثری در آورد كه دارای ارزش هنری باشد . چنين اثری عاطفه و تخيل و انديشه شاعر يا نويسنده را به شنونده يا خواننده انتقال مي دهد ، احساسات و عواطف او را بر می انگيزد، او را شاد، اندوهگين، يا شگفت زده می كند و تجربه هايی را به او مي آموزد .

شاعر يا نويسنده هنگامی مي تواند اثری ادبی بيافريند كه خودش شادی ها ، رنج ها ، آروزها ، ناكامی ها و فراز و نشيب های زندگی را آزموده باشد . به همين سبب اثر ادبی در ظاهر بيانگر عاطفه و انديشه و تجربه يك نويسنده يا شاعر است ، اما از عاطفه و انديشه و تجربه بسياری از انسان ها سخن می گويد كه توانايی آفرينش و بيان را نداشته اند .

دسته بندی قالب ها يا گو نه های ادبی

آثار ادبی ممكن است به صورت شعر ، نثر يا آميخته ای از آن ها باشند

شعر

كلامی است موزون و خيال انگيز كه احساس و عاطفه شنونده يا خواننده را بر می انگيزد. حقيقت زندگی را در قالب خيال بيان می كند، و آدمی را به تخيل وا می دارد. به همين سبب، بسياری از ادبيان خيال را پايه اصلی شعر دانسته اند

مثلا فردوسی، سراينده شاهنامه، براي آن كه سوگ كشته شدن سياوش به دست افراسياب را بيان كند و اندوه از دست رفتن او را در شنونده يا خواننده برانگيزد، شعری چنين خيال انگيز سروده است .

كه زيبد كزين غم بنالد پلنگ      ز دريا خروشان برآيد نهنگ
و گر مرغ با ماهيان اندر آب       بخوانند نفرين بر افراسـياب

فردوسی، به ياری خيال، جانوران خشكی و درای را همانند انسان، دارای عاطفه تصور می كند و همه را در غم كشته شدن سياوش نالان و خشمگين می بيند .

شاعر برای سرودن شعر از وزن و قافيه استفاده می كند. به كمك آن ها قالب يا شكل ظاهری شعر را می سازد و آنچه به ياری آن ها بيان می كند ، محتوا يا مايه اصلی شعر است .

بسياری از آثاری را كه وزن و قافيه دارند ولی تخيل و عاطفه شنونده يا خواننده را بر نمی انگيزد، شعر نمی خوانند، اين گونه آثار را نظم يا سخن منظوم ناميده اند .

نثر ادبی

نوشته ای است كه در قالب شعر يا سخن منظوم بيان نشده باشد. نثر ادبی نيز چون شعر ، ويژگی هايی دارد.

این مطلب را هم ببینید
زندگی و آثار ایزابل آلنده

روانی ، نظم و به هم پيوستگی قسمت هاي مختلف نوشته ، توضيح انديشه ها در حدي كه برای انتقال آن ها به خواننده كافی باشد، توجه نويسنده به انتخاب واژه ها و به بار تحيلی و توصيفی نوشته را می توان از جمله ويژگی هاي نثر ادبی شمرد .

نثر ادبی ممكن است ساده و بی پيرايه يا آهنگين باشد ؛ مثلا تاريخ بلعمی ترجمه و تاليف محمد بلعمی ، وزير منصوربن نوح سامانی، نثری است آهنگين كه آميخته با نظم است .

نثر ادبی را در گذشته بيشتر در نوشته های تاريخی، دينی، فلسفی، عرفانی و در نوشتن زندگينامه، پند و اندرز و مانند آن ها به كار می بردند. امروزه نثر ادبی را بيشتر در نوشتن داستان، نمايشنامه و فيلمنامه به كار مي برند .

قالب ها يا گو نه های ادبی 

هر شعر يا نوشته محتوا و قالبی دارد. محتوا ، انديشه يا پيامی است كه شاعر يا نويسنده می كوشد تا آن را به شنونده يا خواننده منتقل كند و قالب، شكل و زبان و بيانی است كه برای انتقال اين انديشه يا پيام به كار می برد.

شاعران و نويسندگان برای بيان موضوع های گوناگون از قالب های گوناگون استفاده می كنند.

مهم ترين گونه های ادبی، گذشته از شعر كه پيش از اين شرح داديم، عبارتند از داستان و نمايشنامه، زندگينامه ها، نثر های تاريخی و جغرافيايی كهن نيز كه در اين قالب ها نمی گنجد، ارزش ادبی دارند .

داستان 

سخن يا نوشته ای است كه در آن گوينده يا نويسنده، فكر و هدف خود را در قالب رويدادهای واقعی يا خيالی كه برای شخصيت های گوناگون پيش می آيد ، بيان می كند و كنجكاوی شنونده يا خواننده را بر می انگيزد تا از دنباله رويدادها و نتيجه آن ها آگاه شود.

داستان از روزگاران كهن تا به امروز مهم ترين گونه ادبی در ادبيات شفاهي و سپس در ادبيات كتبی مردم جهان بوده است.

دسته بندی انواع داستان

داستان ها: داستان های قديم (قصه) و داستان های جديد

داستان های قديم را قصه نيز می نامند. قصه ها هم به نظم و هم به نثر و گاهی آميزه ای از اين دو هستند .

قصه ها را به قصه های بلند و قصه های كوتاه و به قصه های تخيلی و قصه های واقعی نيز می توان تقسيم كرد.

در بعضی از قصه ها تخيل و واقعيت با هم آميخته اند. مثلا، سمك عيار قصه ای است بلند به نثر و خسرو شيرين نظامی قصه ای است بلند به نظم .

قصه كو تاه را حكايت می نامند . حكايت ها ممكن است به نثر يا به نظم باشند .

دسته بندی قصه ها

قصه ها را به افسانه و غير افسانه نيز تقسيم كرده اند .

قصه ی افسانه

افسانه قصه ای است كه بيشتر از تخيل مايه گرفته تا از واقعيت. در افسانه از ماجراهايی سخن گفته مي شود كه قهرمان های آن يا واقعي نيستند يا كارهاي غير واقعي انجام مي دهند .

قهرمان های افسانه انسان ها، جانوران، اشيا، پديده های طبيعی يا موجودات تخيلی هستند. رابطه زمان و مكان و قهرمان ها در افسانه ، منطقی و طبيعی به نظر نمی رسد و بيان بيشتر افسانه ها نزديك به زبان گفتاري است و از سخن پردازی ها و حاشيه رويها و توصيف های طولانی و زايد پرهيز دارد .

این مطلب را هم ببینید
معرفی بهترین کتاب های روانشناسی نوجوانان

هزاران سال است كه آدمی به ياری ذهن افسانه پرداز خود، به كنجكاوی هايش درباره آفرينش و پديده های طبيعی و ناشناخته های ديگر و حتی آرزوهايش پاسخ داده است.

بسياري از افسانه هاي كهن، نويسنده معين ندارند. اين افسانه ها سينه به سينه نقل شده اند و از نسلی به نسل ديگر رسيده اند و با گذشت زمان دگر گونی هايی در آن ها پديد آمده است .

بعضی از نويسندگان به جمع آوری و گاهی به باز نويسی اين گونه افسانه ها پرداخته اند. مانند افسانه هاي شارل پرو نويسنده فرانسوی، افسانه های برادران گريم نويسندگان آلمانی و افسانه های كهن گردآوری صحبی مهتدی .

قصه های غير افسانه ای

قصه های غير افسانه ای، قصه هايی هستند كه از رويدادهای تاريخی و واقعی مايه گرفته اند، مانند حماسه ها، داستان های قهرمانی، سرگذشت های پيامبران و قصه های مذهبی.

شاهنامه فردوسی، ايلياد و اديسه اثر هومر، نويسنده يونان باستان، قصص الانبيای نيشابوری، قصه های غير افسانه ای به شمار می روند.

حكايت های طنز آميز كوتاهی را كه شخصيت های آن ها جانوران هستند و هدف نويسنده در آن بيان يك نكته اخلاقی است، فابل Fable   می نامند، مانند فابل های ازوپ ، افسانه پرداز يونان باستان، فابل های لافونتن ، نويسنده فرانسوی ، و فابل های كريلف نويسنده روسی .

کتاب صوتی شاهنامه فردوسی
شاهنامه فردوسی های در گونه ادبی قصه غیر افسانه ای سروده شده است

دسته بندی داستان های جدید

داستان های جديد را به داستان بلند يا رمان و داستان كوتاه يا نوول و افسانه جديد می توان تقسيم كرد .

رمان 

در برگيرنده مجموعه ای از رويدادهای زندگانی يك يا چند شخصيت در زمان طولانی است، مانند رمان كليدر نوشته محمود دولت آبادی و رمان آرزوهای بزرگ اثر چارلز ديكنز نويسنده انگليسی و جنگ و صلح اثر لئون تولستوي ، نويسنده روسی .

داستان كوتاه يا نوول

برشي است از زندگاني يا از يك رويداد . در داستان كوتاه عده شخصيت ها كمتر از داستان بلند و رويدادي كه نويسنده به شرح آن مي پردازد ، ساده و كوتاه
است .

افسانه های جديد

مانند افسانه هاي قديم بيشتر بر پايه تخيل استوارند تا واقعيت، با اين تفاوت كه ساخته ذهن يك نويسنده هستند و از زندگی، آرزوها، و نيازهای زمان نويسنده مايه مي گيرند . مانند افسانه قلعه حيوانات اثر جورج اورول ، نويسنده انگليسی و مسافرت به مركز زمين ،‌اثر ژول ورن، نويسنده فرانسوی .

نمايشنامه

داستاني است كه با اين هدف پديد مي آيد كه روي صحنه تئاتر بازي شود ، يا به صورت نمايشنامه راديويي به گوش شنوندگان برسد ، يا بر صفحه تلويزيون براي بيندگان به نمايش درآيد . با اين همه ، نمايشنامه از آثار ادبي خواندني نيز به شمار مي رود . بيان نمايشنامه تركيبي است از گفتار و رفتار و حركت بازيگران كه تصويري روشن از داستان يا رويدادي به دست مي دهد .مانند نمايشنامه ديكته از غلامحسين ساعدي ، نويسنده معاصر ايراني .

نمايشنامه ای را كه بر اساس آن فيلم سينمايی تهيه مي شود ، فيلمنامه مي نامند .

4 رای
1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars
5,00/5
Loading...

مقالات و نقدهای مشابه

مشاهده همه

جدیدترین کتاب‌های صوتی

مشاهده همه
دیدگاه ها

لطفا دیدگاهتان را بنویسید

ایمیل شما منتشر نخواهد شد

من ربات نیستم *در حال بارگیری کپچا پلاس ...