حماسه های مشهور جهان برگرفته از ادبیات شفاهی و داستان های عامیانه اقوام مختلف جهان هستند که ریشه در تاریخ و فرهنگ آنها داشته و جزء لاینفک جهان بینی یک قوم هستند.

ادبیات حماسی کشورهای جهان از روزگاران باستان تا به امروز در طی سفری طولانی در دل تاریخ ملل، در مسیر خود بر فرهنگ و جهان بینی اقوام اثرگذاشته و موجب تحول در دانش و  اندیشه آنان شده است به طوریکه میتوان گفت که شکل زندگی و دگرگونی ساختارهای اجتماعی جوامع  ارتباط مستقیمی با حماسه های مشهور جهان دارد.

تعریف ادبیات حماسی و افسانه ای از نگاه دیگران

• جیمز فریزر افسانه را حاصل تلاش انسان آغازین برای شناخت جهان می‌داند.
• از دید ماکس مولر افسانه گونه‌ای تبدیل مفاهیم استعاری به شبه‌واقعی‌است.
• از دیدگاه برونیسلاو مالینوفسکی ادبیات حماسی و افسانه ای پاسخی‌ هستند به پرسش‌های فلسفی انسان ابتدایی
• میرچا الیاده دین‌شناس رومانیایی :

برای آشنایی با آثار حماسی و رمان های مشهور جهان میتوانید کتاب صوتی معرفی و نقد بزرگترین کتابهای جهان نوشته حسن شهباز را دانلود فرمایید.

معرفی حماسه های مشهور جهان (فهرست)

• گیلگمش – افسانه ای از میان رودان
• ایلیاد افسانه یونانی
•  ادیسه افسانه یونانی
• مهابهاراتا حماسه منظوم هندی
• رامایانا منظومهٔ حماسی هندی
• انه اید افسانه ای از روم
• دگردیسی ها افسانه دیگری از روم
• حماسه هیکه داستان حماسی ژاپنی
•  شاهنامه فردوسی حماسه منظوم ایرانی
•  حماسه ماناس حماسه قرقیزستانی 
• حماسه دلاوران ساسون حماسه ارمنستانی
• حماسه گسارخان اثر حماسی تبت
• بیوولف از آثار حماسی شمال اروپا
• سرود رولان اثر حماسی فرانسوی
• حماسه گرتیس حماسه ای ایسلندی
• کمدی الهی حماسه منظوم ایتالیایی
• اورلاندو خشگمین حماسه ایتالیایی
• حماسه لوسیادها  حماسه پرتغالی
• ملکه پریان منظومه حماسی انگلیسی
• بهشت ​​گمشده نوشته جان میلتو
•  یورش بر طره نوشته الکساندر پوپ
•  لرد بایرون – دون خوان
• سینوهه ، اثری افسانه ای از مصر
• دن کیشوت داستانی افسانه ای از اسپانیا

 حماسه گیلگمش – حماسه ای از میان رودان (2000 پیش از میلاد)

حماسه گیلگمش Epic of Gilgamesh نخستین قهرمان انسانی و نخستین قهرمان تراژیک ثبت شده در ادبیات جهان است. این داستان پس ازپنج هزار سال هنوز قابلیت جذب شنونده خود را دارد.

این اثر اساطیری قدیمی ترین اثر ادبی شناخته شده در میان حماسه های مشهور جهان، دارای نخستین قهرمان انسانی و  تراژیک ثبت شده در ادبیات جهان است که پس از چهار هزار سال هنوز هم خواندن آن جذاب و شنیدنی است.

این افسانه منظوم به خطی میخی نوشته شده و تا کنون دو سوم از آن کشف شده است

گیلگمش مردی باهوش و موجودی اسطوره ای در شهر سومر است که با سومش خدا و یک سوم  انسان دارای قدرتی فوق العاده است و در یک نگاه هم  ترسناک و هم  جذاب  بود.

او در ابتدا معابد و برج های باشکوه می ساخت و چون دریافت که قدرتش فراتر از انسان های عادی ست، به یک حاکم ظالم تبدیل می شود.

خداوند برای مهار او، مردی وحشی به نام انکیدو آفرید آن دو با هم دوست شدند اما انکیدو با مرگ خود، قدرت پادشاه را به چالش می کشد.

گیلگمش که نمیتوانست حقیقت مرگ را دریابد، به سراسر جهان سفر کرد. او چیزهای زیادی در این سفرها یاد گرفت و یافته های خود را بر لوح های سنگی نوشت

این اثر حماسی و افسانه ای ابتدا توسط داوود منشی زاده به فارسی ترجمه شد و پس از او احمد شاملو هم ترجمه ای سلیس و روان از کتاب منتشر کرد.

با توجه به وجود نسخه های مختلف به زبانهای سومری، اکدی و بابلی و اختلاف هایی که در آنها است ترجمه های گوناگونی وجود دارند اما موضوع داستان این نسخه ها یکی است.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

  ایلیاد – اشعار هومر: افسانه یونانی (800 سال پیش از میلاد)

ایلیاد Iliad  از مشهورترین حماسه های جهان با شامل ۱۶ هزار بیت است که به سبک یونانی هومری توسط هومر Homer  شاعر نابینای یونانی در قرن هشتم  پیش از میلاد سروده شده است

ایلیاد شامل بیست و چهار قسمت (سرود) در ۱۶ هزار بیت است که داستان جنگ تروا، محاصره ۱۰ ساله آن شهر و  جنگ ها و  درگیری میان آشیل و شاه آگاممنون را روایت می کند

جتگ تروا بین اسپارت و تروا به این دلیل رخ داد که شاهزاده  تروآ  (پاریس ) که مهمان  شاه اسپارت بود،  همسر او را هلن ربود و با خود به تروآ برد.

جزئیات کمی در مورد اینکه هومر واقعاً چه کسی بوده است شناخته شده است، اما هویت شاعر (یا شاعران) در مقایسه با تأثیری که نوشته ای او (ایلیاد و ادیسه) بر تمدن غرب داشته اند، حاشیه ای است.

 عباراتی مانند “پاشنه آشیل” و  “اسب تروا”  از همین کتاب منشا گرفته اند

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

 ادیسه – اشعار هومر: افسانه یونانی (800 سال پیش از میلاد)

اديسه Odyssey نیز اثر هومر و دارای 24 سروده است و داستان آن مربوط به بعد از جنگ تروا (که در ایلیاد روایت شده ) است، جنگ تروا پایان یافته و اینک پهلوانان يونانی در راه بازگشت به سرزمین های خود هستند اما خدايان طرفدار تراوا، بر سر راه آنان موانعی ايجاد كرده اند.

اديسه ماجراهای ادوسيوس (اوليس) در راه بازگشت از جنگهای تروا به سرزمين مادريش ايتاكا (انطاكيه) است که در این سفر ده ساله ماجراهای افسانه ای برای ادیسیوس و یارانش رخ داد و با موجودات اسطوره ای و عجیب، هیولاهایی آدمخوار، جادوگران، سایرن ها و خدایان رو به رو می شود.

در همان ابتدای سفر، طوفان، كشتی های اوليس را به سرزمين های دوری برد که در آنجا ميوه ای (كنار) بود كه هر كس از آن مي خورد خا طرات گذشته را فراموش مي كرد. بسياری از ياران اوليس از آن خوردند و زادگاه خود را فراموش كردند.

 اوليس به زور و اجبار آنان را سوار كشتی كرده و می بندد، اوليس با ياران در ادامه سفر در جزيره غولان يك چشم (با چشمی در پيشانی) فرود آمده و  به غار يكی از غولان رفت.

غول صبح زود دو نفر آنان را بلعيد و از غار خارج شده و در آنرا بست اما چون شب بازگشت، اوليس به او شراب داد مستش کرد تا به خواب رفت.

اوليس با ميخی داغ اورا كور كرد.غول بر در غار نشست تا مانع خروج آنان شود. اوليس و همراهان، خود را در پشت شكم گوسفندان پنهان ساختند و از غار بيرون آمدند.

در ادامه سفر اولیس و همراهان از سرزمین های عجیبی مانند جزيره خدای بادها ، جزيره  غولان آدم خوار ، زن جادوگر،  سرزمین مردگان ، سرزمين سيرون ها ، جایگاه  دیوان ،  جزيره اي رمه گاوان خورشيد ، جزيره ی  الهگان و  الهه ی عاشق  سردرآورند

 اما نهایتا اولیس پس از بيست سال به سرزمین خود بازگشت اما وقتی رسید دید که پدرش پير شده و از شهر رفته، مادرش در فراق فرزند خود را به دار آويخته ، پسرش تلماك جوانی برومند شده و زن پاكدامنش پنه لوپ در فراق شوهردر را بر خود بسته و از همه گسسته بود.

اميران شهر كاخ او را متصرف شده و دارايی او را برده بودند واز پنه لوپ می خواستند تا از ميانه ی آنان يكی را به شوهری برگزيند. پنه لوپ جر أت مخالفت نداشت اما از آنان اجازه خواسته بود تا كفنی را كه در حال بافتن بود به اتمام رساند. روز می بافت و شب می شكافت.

اوليس در جامه ي گدايان وارد شهر شد. هيچ كس او را نشناخت جز سگش، كه از فرط شادی جان داد.

پنه لوپ اعلام كرده بود كه هر كس كه بتواند كمان اوليس را زه كند و تير را از سوراخ انگشتر بگذراند مي تواند همسر او شود. اما هيچ كس از عهده بر نيامد.

اوليس كه در جامه ي گدايان بود به آسانی كمان را زه كرد و تير را از انگشتری گذراند. سپس به آستانه ی در ايستاد و به كمك پسرش دشمنان را كشت و حقيقت حال خود را بر همسرش آشكار ساخت.

 بسیاری از ابزارهای روایی و شعری به کار رفته در شعر به عنوان مبنای آثار بی‌شماری پس از آن، بر آنچه که ما اکنون ادبیات غربی می‌دانیم تأثیر گذاشته‌اند.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

 مهابهاراتا و رامایانا دو منظومهٔ بزرگ حماسی هند  (350 قبل از میلاد)

مهابهاراتا Mahabharata حماسه بزرگ هند و بلندترین در میان مشهورترین حماسه های جهان و از طولانی‌ترین آثار ادبی تمام دوران ها است، نویسنده آن ویاسَ و به زبانِ سانسکریت نگاشته شده و به ‌همراهِ رامایانا یکی از دو حماسهٔ تاریخِ هند است

این شعر 220000 بیتی که توسط حکیم ویاسا روایت می‌شود، تجسم انسانی خدای ویشنو است که برای برتری در شهر اسطوره‌ای فیل‌ها مبارزه می‌کنند.

مهابهاراتا ۱۹ کتاب بسیار بزرگ است و مانند شاهنامه فردوسی، تاریخِ تمدنِ هند را از آغاز بازگو می‌کند و شاهنامه هندیان معروف است.

 موضوعِ سروده‌های مهابهاراتا از نبرد میانِ مردمان آریایی و دراویدی در هزاره دوم پیش از میلاد الهام‌گرفته شده است.

مهاباراتا در قدیم بدستور اکبر شاه با نام رزمنامه به فارسی ترجمه شده‌است.

رامایانا حماسه باستانی دیگر هندی است که در کنار مهاباراتا، دو منظومهٔ بزرگ حماسی هند را به وجود می‌آورد و رکن مهمی در ادبیات حماسی هند به‌شمار می‌رود.

برخلاف مهاباراتا، رامایانا Ramayana تنها به داستان‌های رزمی نمی‌پردازد بلکه در میان داستان‌ها، به آموزه‌های دانشمندان و حکیمان هندی و دیدگاه‌های فلسفی و دینی می‌پردازد.

نظم رامایانا را به والمیکی نسبت داده‌اند که در حدود سده سوم پیش از میلاد مسیح می‌زیسته و گفته شده که سرودن شعر را بی هیچ پیش زمینه، و به صورتی شهودی و خودجوش آغاز کرده؛ و تلسی داس، شاعر نامدار و صاحب سبک هندی که در حدود سال‌های ۱۵۳۲ تا ۱۶۲۳ میلادی می‌زیسته نیز این منظومه را از زبان فارسی به نظم هندی مردمی درآورده‌است.

مهمترین شخصیت‌های این حماسه عبارتند از: راما، سیتا، هانومان، لاکشمانا و بهاراتا. رامایانا که از حیث اهمیت احترام و ارزش همپایه مهاباراتا است حاوی ۹۶٬۰۰۰ بیت (اشلوکا) می‌باشد و از مهاباراتا به مراتب کوتاه‌تر است.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

حماسه انه اید نوشته ویرجیل افسانه ای از روم (19  سال قبل از میلاد)

اثر حماسی انه اید The Aeneid در دوازده جلد است که ویرژیل Virgil شاعر روم باستان آن را در اواخر سدهٔ یکم پیش از میلاد و به زبان لاتین سروده‌است و در اوج سلطنت امپراطور آگوستوس نوشته شد، به زودی تبدیل به حماسه بزرگ رومی شد،

از جایی که ایلیاد به پایان می رسد، انه اید داستان سفر آینیاس (فرزند ونوس یا همان آفرودیت و پهلوان تروایی، آنخیسس) پهلوان به‌جاماندهٔ تروایی از تروا به کارتاژ را روایت می کند که پس از ماجراهایی طولانی توانست خود را به نواحی ایتالیا برساند.

منظومه حماسی انه اید توسط میرجلال‌الدین کزازی به فارسی ترجمه شده‌است.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

  دگردیسی ها نوشته اووی حماسه ای از روم ( قرن هفتم پس از میلاد)

حماسه دگردیسی‌ها Metamorphoses اثر اووید به اندازه حماسه هومر و ویرژیل شامل خونریزی و سفر نیست، اما شعر آن در 15 کتاب حاوی زبان والای حماسه است.

دگردیسی‌ها یک روایت شاعرانه لاتین در توصیف تاریخ جهان، از زمان خلقت هستی تا دوران زمامداری خدای گونه ژولیوس سزار است که در طی پانزده کتاب جداگانه و توسط شاعر نامدار رومی اووید Ovid و در چارچوب و قالبی اسطوره ای-تاریخی سروده شده‌است.

 این اثر که تحریر آن در سال ۸ میلادی خاتمه یافته‌است، به عنوان شاهکار عصر طلایی ادبیات لاتین شناخته می‌شود.

دگردیسی‌ها بیشتر از تمامی آثار کلاسیک در طول قرون وسطی، بر فرهنگ غربی تأثیر نهاده و نفوذ آن بر جنبه‌های مختلف این فرهنگ عمیق بوده و تداوم یافته‌است.

این اثر همچنین به عنوان منبع و مرجعی محبوب برای شناخت اساطیر یونانی باقی‌مانده و طی قرن‌ها، داستان‌ها و افسانه‌های اووید، اساس و مبنای روایاتی قرار گرفته‌اند که البته اغلب با سبک‌های معمول در هر دوران، سازگاری حاصل کرده‌اند

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

حماسه هیکه داستان حماسی ژاپنی

داستان هِیکِه یا هیکه‌مونوگاتاری  The Tale of the Heike داستانی است حماسی به زبان ژاپنی در مورد نبرد میان دو خاندان تایرا و میناموتو برای چیرگی بر ژاپن در پایانه‌های سدهٔ دوازده میلادی در خلال جنگ گِنپِی

داستان هیکه را نمی‌توان اثر یک نویسنده یا پدیدآور دانست بلکه این داستان برآیندی از نسخه‌های گوناگون این حماسه است که سینه به سینه توسط آوازه‌خوانان دوره‌گرد ژاپنی به نام بیوا هوشی برای مردم نقل شده‌است.

ماجرای این داستان از زمانی آغاز می‌شود که یکی از سرداران خاندان تایرا به نام تایرا نو کیوموری از خدمت نظام کناره‌گیری کرده بود و به صورت یک راهب در گوشه‌نشینی زندگی می‌کرد.

او پیش از آن سرکردهٔ طایفهٔ هیکه بود. و در دربار مقام مهمی داشت.

وی قبلاً گفته بود که یکی از پسرانش را به عنوان جانشینش برگزینند. اما یکی از نزدیکان و نورچشمی‌های امپراتور به ناریچیکا که از بستگان کیوموری نیز بود از کناره‌گیری کیوموری سوءاستفاده کرد و از امپراتور خواست تا او را به عنوان جانشین انتخاب کند.

امپراتور هم با این درخواست او قلباً موافق بود اما می‌ترسید که با این انتخاب خاندان قیام کنند. کیوموری هم با شنیدن این خبر گوشهٔ عزلت را رها کرد و به نزد امپراتور رفت.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

  شاهنامه فردوسی حماسه منظوم ایرانی قرن 11  میلادی

شاهنامه فردوسی یادگاری ماندگار و جاودان از حکیم ابوالقاسم فردوسی ، یکی از بزرگ‌ترین حماسه‌های جهان، مهم‌ ترین مکتوب اندیشهٔ سیاسی ایران‌شهری در دورهٔ اسلامی ، اثر حماسی زبان پارسی و حماسهٔ ملی ایرانیان و نیز بزرگ‌ ترین سند هویت ایشان است، چنان که ضیاءالدین ابن اثیر آن را قرآن ایرانیان خوانده‌است.

وجه اشتراک حماسه بزرگ ایران با گذشتگان حس نوستالژی از گذشته های گمشده است.

شاهنامه که به عنوان کتاب شاهان نیز شناخته می شود، به سنت های قدیمی زرتشتیان در کشور نگاه می کند و در عین حال کل تاریخ امپراتوری ایران را از ایران باستان تا زوال امپراتوری ساسانی در جنگ اعراب در قرن هفتم به تصویر می کشد.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

 حماسه ماناس حماسه قرقیزستانی انتشار1792 – تاریخ واقعی نامشخص

حماسه ماناس Epic of Manas  مروارید درخشانی در گنجینه قرقیزها است که داستان‌ جنگ هشت نسل از یک خانواده را برای وحدت اقوام پراکنده و همبستگی ملل و مقابله با تجاوز خارجی به تصویر می‌کشد.

کشور کوچک آسیای میانه قرقیزستان ممکن است در صحنه بین المللی به دلیل ادبیات خود شناخته شده نباشد، اما عظمت این شعر حماسی خیره کننده است.

این اثر که یکی از طولانی‌ترین آثار شعری جهان به حساب می‌آید، داستان قهرمان ماناس را روایت می‌کند که نوعی چهره‌پردازی برای قرقیزهای متخاصم دیروز بود.

پهلوان ماناس چهل لشکر داشت به این دلیل که قرقیز‌ها چهل قبیله‌اند همچنان که کلمه قرقیز از کلمه قیرق قیز بمعنای چهل دختر است و در پرچم قرقیزستان چهل نور خورشید وجود دارد.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

حماسه دلاوران ساسون حماسه ارمنستانی

حماسه داوید ساسونی David of Sassoun یا ساسنا تسرر بر مبنای جنگ‌های میان اعراب و ارمنیان در سده‌های میانه، نگاشته شده‌است.

نخستین حمله اعراب به ارمنستان در سال ۶۴۰ میلادی در زمان عمر بن خطاب، خلیفه دوم، اتفاق افتاد.

اعراب برای دومین بار در سال ۶۴۵ میلادی در زمان خلیفه سوم، عثمان بن عفان  به ارمنستان حمله بردند. در این زمان سپاهیان عرب دست به کشتار زدند و ویرانی‌های بسیاری به بار آوردند.

سپس در زمان خلیفه هارون الرشید، اخذ مالیات شکل غارت آشکار به خود گرفت و سخت‌گیری‌های مذهبی که گه گاه پیش می‌آمد زمینه‌هایی برای شورش پدید آورد. بدین ترتیب ارمنیان دو قرن تحت سیطره اعراب باقی ماندند.

این اتفاقات پایه‌ای برای خلق حماسه ملی ارمنی به نام داوید ساسونی یا (دلاوران ساسون  یا  ساسنا تسرر  شد و تمامی قهرمانان اصلی حماسه به شکل اسطوره درآمدند.

این حماسه از چهاربخش تشکیل شده‌است. هر کدام از بخش‌های اصلی با نام قهرمانان اصلی آن نامیده شده‌اند و عبارتند از:

• ساناسار و باغداسار
• مهر بزرگ
• داوید ساسونی
• مهر کوچک

هرچند که شاهنامه اسطوره‌ای و پهلوانی و داوید ساسونی تاریخی – دینی و اسطوره‌ای است اما بین دو حماسه شاهنامه و داوید ساسونی مشابهت هایی وجود دارد که در جای دیگری به آن خواهیم پرداخت. 

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

بیوولف از آثار حماسی شمال اروپا (قرن  8 تا 11 میلادی)

برخی ممکن است بیوولف Beowulf را به عنوان حماسه ملی بریتانیا بشناسند، اما در واقع به عنوان یک متن ملی در اکثر کشورهای شمال اروپا تجلیل می شود.

این حماسه از نویسنده‌ای ناشناس است که به زبان انگلیسی کهن نوشته شده و یکی از برجسته‌ترین نوشته‌های ادبی آنگلوساکسون شناخته می‌شود

بیوولف که ظاهراً قوی‌ترین مردی است که تا به حال زندگی کرده است، توسط هروتگار استخدام می‌شود تا از قلمرو خود در برابر یک موجود باتلاقی عجیب به نام گرندل محافظت کند.

او نه تنها او را مغلوب می کند، بلکه با مادرش، موجودات دریایی مختلف، اژدهای وحشتناکی که آتش نفس می کشد، روبرو می شود.

این شعر در ابتدا به دلیل عناصر خارق‌العاده‌اش مورد تحسین قرار گرفت، اما انتقادهای بیشتر پیامدهای فرهنگی مهم‌تر آن را احیا کرد – اینکه پادشاهی‌های کنار دریای شمال دیگر برای دفع بیگانگان به یکدیگر نمی‌پیوندند، بلکه بیشتر به دلایل کوچک به یکدیگر حمله می‌کنند.

بازگشت به ابتدای فهرست

حماسه گسار خان اثر حماسی تبت  قرن 12 میلادی

حماسه گسار خان (که حماسه شاه گِسار یا حماسه گَزَر خان هم نامیده می‌شود) مهم‌ترین اثر حماسی تبت و بخش بزرگی از آسیای میانه است.

این کتاب حماسی، در حدود ۱۰ میلیون واژه دارد و امروزه ۱۴۰ نقّال (از ملیت‌های تبتی، مغولی و تو) هنوز به نقل این داستان اشتغال دارند.

این حماسه در حدود هزار سال دیرینگی دارد و داستان آن دربارهٔ شاهی دلاور به نام گسار است که بر سرزمینی افسانه‌ای به نام لینگ فرمانروایی می‌کرد.

این حماسه، یک داستان پرماجراست که تمثیلهای به‌کار رفته در آن ریشه‌های عمیقی در بوداگرایی تبتی دارد.

حماسه گسار خان حکایت از آن دارد که در زمان‌های بسیار بسیار قدیم بلایا و فلاکتهای عظیم تمام نواحی تبت را دربر گرفت و دیوها و اهریمنان بر مردم رنج‌های طاقت‌فرسا تحمیل می‌کردند.

با این حال بودای نیکدل و مشفق «گوان شی این» به منظور نجات مردم از ورطه رنج و درد از خداوند تمنا کرد تا پسر خود را به میان مردم بفرستد و بدین‌سان «توباگه» پسر خدا به دنیای انسان‌ها گام گذارد.

وی از روز تولد مبارزه با اهریمنان را آغاز کرد، در ۵ سالگی با همراهان خود به کنار رودخانه زرد کوچ کرد و در ۱۲ سالگی به علت پیروزی در مسابقه اسب‌سواری قبیله‌ای بر روی تخت سلطنت نشسته و شاه تبتی‌ها شد و ملک گسار نام گرفت.

از آن به بعد، وی با قدرت و توانائی بی نظیر برای نابودی روح های خبیث و اهریمنان در همه جا سلحشورانه با نیروهای دشمن جنگید و برغم اتهامات دروغین و توطئه‌چینی‌ها به کمک نیروی خود و حمایت خداوند و بوداها شکست‌ناپذیر شد و پیروز میدان بود و برای مردم رفاه و سعادت فراوانی به همراه آورد.

پس از آن‌که تمام دیوها در جهان ، به دست او از بین رفتند، وی به همراه مادر و زن‌های خود به بهشت بازگشت. 

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

سرود رولان  اثر حماسی فرانسوی (قرن 11-12)

سرود رولان  The Song of Roland  یکی از نخستین آثار اصلی ادبیات فرانسه است که عده‌ای به خاطر خط نخست متن  معتقدند شخصی به نام تورولد نویسندهٔ آن بوده‌است

همانطور که اروپای غربی از قرون وسطی بیرون آمد، شعر اسطوره ای و افسانه ای را با شعر بلند ترکیب کرد تا آثار بلندپروازانه زیادی خلق کند که سرود رولان در کنار حماسه ال سید از نخستین نمونه‌های حماسی قرون وسطی به‌شمار می‌آید.

داستان سرود رولان نبرد تنگه رونسوو است که در ۱۵ اوت ۷۷۸ رخ داد و طی آن پس‌قراولان فرانکی شاه شارلمانی که مجموعه‌ای غنی از غرامت‌ها را حمل می‌کردند مورد حمله دشمن قرار گرفتند.

رولان که شوالیه منطقهٔ مارش دُبرتانی بود در راس شوالیه‌های هم پیمانش برای پس گرفتن پامپلون در برابر ارتش وسکون متشکل از نظامیان منطقهٔ اسپانیای کنونی می جنگند.  

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

سرود نیبلونگ‌ها اثر حماسی آلمانی (قرن سیزدهم)

سرود نیبلونگ‌ها Nibelungenlied اثری حماسی به زبان آلمانی است که داستان فردی اژدهاکش به نام زیگفرید شخصیتی شبیه آشیل است که با اژدهاها می جنگد، سرزمین نیبلونگن را فتح می کند و از شنل نامرئی خود برای شکست دادن دشمنان استفاده می کند.

نیبلونگ‌ها در افسانه‌های ژرمنی، نژادی از موجودات بسیار کوتاه‌قامت (کوتوله) هستند که در جهان زیرین، به نام سرزمین مه سکونت دارند و به سبب نام شاهشان که نیبلونگ است، به این نام خوانده شده‌اند و گنجی بزرگ در زیر زمین دارند.

 زیگفرید پس از کشتن شاه آنها و پیروزی بر کوتوله‌ای به نام آلبریش، گنج را به چنگ می‌آورد. پس از آن گنج‌داران، یعنی نخست زیگفرید و جنگاورانش و سپس بورگوندها نام نیبلونگ‌ها را برای خود برمی‌گزینند

ریچارد واگنر، آهنگساز قرن نوزدهم، از این منظومه حماسی در ساخت آهنگ  شاهکار خود استفاده کرد

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

 حماسه گرتیس حماسه ای ایسلندی قرن 13 میلادی

آثار حماسی و پهلوانی ایسلندی شامل مجموعه‌ای از ده‌ها اسطوره‌ منثور است که در حول و حوش  وایکینگ‌ها در قرن‌های 10-11 متمرکز شده‌اند.

یکی از برجسته‌ترین آثار پهلوانی ایسلندی ، حماسه  گرتیس Grettis saga است که درباره پهلوان قدرتمندی به نام گرتیر Grettir است که  قبل از افول خلق و خوی پهلوانی ،بسیاری از دشمنان را شکست می دهد

پدربزرگ وایکینگ گرتیر، اونوندور، پس از نبردی علیه اولین پادشاه نروژ، از نروژ گریخته تا در ایسلند مستقر شود و گرتیر برای انتقام به نروژ باز میگردد.

حماسه گرتیس نه تنها مشکلات زندگی نوردیک را در عصر وایکینگ ها به تصویر می کشد بلکه مانند بیوولف به مانند یک تونل زمان ، نشان دهنده تغییر نهایی اروپای شمالی از بت پرستی به مسیحیت است.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

 کمدی الهی اثر دانته آلگیری از آثار حماسی ایتالیایی ۱۳۲۱ میلادی

درست همانطور که ویرژیل از جایی شروع کرد که حماسه ایلیاد به پایان رسید، دانته با ویرژیل در سفر به اعماق گناه در قسمت اول شعر، دوزخ، همراهی شد.

کمدی الهی The divine comedy شاهکار شاعر ایتالیایی، دانته آلیگیری است که به زبان ایتالیایی و در قالب شعر نوشته شده است.

کمدی الهی دانته شاهکار بزرگی در ادبیات ایتالیا محسوب می‌شود و شاید نزدیک‌ترین نمونه‌ در ادبیات فارسی به این کتاب شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی باشد. با این تفاوت که درون‌مایه‌ی شاهنامه، اسطوره است و درون مایه کمدی الهی دانته، دینی.

 کتاب کمدی الهی در سه جلد با عناوین دوزخ، برزخ و بهشت نوشته شده و دانته نوشتن آن را در سال ۱۳۰۸ میلادی آغاز کرد و تا زمان مرگش در سال ۱۳۲۱ میلادی کامل کرد

دانته در این کتاب در مراحل گذر از طبقات دوزخ، برزخ و بهشت با شخصیت‌های مختلف تاریخی مانند بوعلی سینا و صلاح‌الدین ایوبی را ملاقات می‌کند و هم‌چنین بزرگانی چون ارسطو و هومر برخورد می‌کند، تا عاقبت در آخرین مرحله بهشت به دیدار خدا می‌رسد.

تی اس الیوت ستایش بی چون و چرای شاهکار دانته کرد و آن را  بالاترین نقطه ای که شعر تا به حال به آن رسیده یا می تواند به آن برسد نامید.

بازگشت به ابتدای فهرست معرفی حماسه های مشهور جهان

حماسه اورلاندو خشگمین حماسه ایتالیایی 1532 میلادی

اورلاندو خشگمین یک اثر حماسی ایتالیایی نوشته لودوویکو آریوستو است

 فورسیو جنگجویی شجاع است که وظیفه دارد مردم خود را نجات دهد، اما او توسط یک جنون ناشی از اغوای آنجلیکا منحرف می شود.

درست مانند انه اید ویرژیل، اورلاندو فوریوسو وظیفه شجاعانه را در کنار عشق پرشور قرار می دهد، اما عشق را با مقایسه آن با نوعی جنون واژگون کننده هویت نیز رمانتیک می کند.

اما  آریوستو در منظومه حماسی خود نشان میدهد که  احساسات نقطه ضعفی هستند که هیچ شوالیه ای نباید با آن دست و پنجه نرم کند و همیشه قبل از هر چیز به اهمیت وظیفه برمی گردد.

 حماسه لوسیادها نوشته لوئیس دو کامونز  حماسه پرتغال  1572

لوسیادها یک حماسه منظوم  پرتغالی است که آن را لوئیس دکاموئش نوشت و به عنوان حماسه ملی کشور پرتغال شناخته می‌شود.

قبل از اینکه فیلم‌های جنگی بتوانند از قهرمان های پوشالی برای تبلیغ قدرت ملت‌ها استفاده کنند، شعر حماسی ابزار مفیدی برای امپراتوری‌هایی بود که سعی می‌کردند نامی برای خود دست و پا کنند.

لوسیادها که داستان کاشف مشهور واسکو دوگاما را روایت می کند، حماسه بزرگ پرتغالی است که در اوج امپریالیسم بین قاره ای آنها نوشته شده است.

با این حال، شاهکار کامونز فراتر از ماجراجویی‌ها، جنگ‌ها و عاشقانه‌ها می‌رود تا به خستگی خاصی در ذهنیت فاتح ملت‌های اروپایی اشاره می‌کند، و به شکلی عالی، ضرب‌المثلی را که “کاشفان مدام از آن رنج می‌بردند”، توصیف می‌کند .

بازگشت به ابتدای فهرست

ملکه پریان منظومه حماسی انگلیسی  1590

ملکه پریان  The Faerie Queen یک منظومه حماسی انگلیسی نوشته ادموند اسپنسر است

اسپنسر با استفاده از بسیاری از منابع قبلی در این فهرست، حماسه خود را از آثار ویرژیل، آریوستو و همچنین فلسفه ارسطو و سیسرو الگوبرداری کرد.

درباره شوالیه ای که به دنبال دست اونا باکره و راستگو است، اسپنسر سعی می کند ملکه الیزابت را به معروف ترین اجداد بریتانیایی، شاه آرتور، متصل کند.

 در آن زمان این شعر با استقبال خوب پادشاهی و ملکه مواجه شد، اما شکل شعر منحصر به فرد شاعر چنان در ابهام فرو رفته است که تعداد کمی – از جمله خود اسپنسر – پاسخ روشنی به بخش های رمزآلودتر آن داده اند.

بازگشت به ابتدای فهرست

بهشت ​​گمشده نوشته جان میلتون حماسه بزرگ پروتستان 1667

منظومه‌ی بهشت گمشده Paradise Lost  اثر جان میلتون  John Milton و به عنوان حماسه بزرگ پروتستان هم شناخته می شود، شعری بلند و حماسی است که بیش از ده هزار بیت دارد و  از داستان آدم و حوا و خروج آن‌ها از باغ عدن بهشت الهام گرفته است.

داستان این منظومه از جایی شروع می‌شود که فرشته شیطان دربرابر خدا می‌ایستد و بر انسان سجده نمی‌کند و بعد به جهنم تبعید می‌شود. در این قسمت، جان میلتون جنگ بین فرشتگان را نشان می‌دهد. شخصیت پردازی فرشتگان در این منظومه بسیار جالب و قابل تامل است.

 ابلیس میلتون نامش لوسیفر است و بسیار باهوش و زیرک است میکائیل و رافائل فرشتگان دیگری در داستان بهشت گمشده هستند که میلتون با دقت و وسواس به روایت شخصیت هرکدام از آن‌ها پرداخته است.

روایت بعدی این منظومه، داستان آغاز خلقت و آفرینش آدم و حوا است. او ابتدا ماجرای لوسیفر با حوا را تعریف می‌کند و سپس با بخشیدن شخصیتی قهرمان‌گون به آدم او را وارد داستان می‌کند.

آدم با وجود این‌که می‌داند حوا مرتکب گناه شده است، اما از آنجایی که محکوم است با حوا باشد، او نیز همان گناه را تکرار می‌کند

این کتاب در ایران با ترجمهٔ شجاع‌الدین شفا در نشر نخستین در سال ۱۳۷۹ و فریده مهدوی دامغانی در انتشارات تیر در سال ۱۳۸۱ منتشر شده است.

بازگشت به ابتدای فهرست

 یورش بر طره نوشته الکساندر پوپ  1714

یورش بر طره The Rape of the Lock شاید یکی از خنده دارترین طنزهای شاعرانه در ادبیات انگلیسی باشد. با این حال پوپ در این داستان از بسیاری از ابزارهای شعر حماسی برای نشان دادن غوغای بیهوده ناشی از نزاع واقعی بین دو خانواده لندنی بر سر یک تار مو  استفاده می کند.

با توجه به گستردگی ارجاعات او به سایر آثار حماسی ، توصیف‌های عجیب و غریب از بازی با ورق، و همچنین سفر مضحک به «غار طحال» (دنیای اموات خودش)،  این اثر را به یک طنز تلخ بر پایه واقعیت های جدی اجتماعی تبدیل کرده است

 لرد بایرون – دون خوان 1819 میلادی

حماسه ساختگی پوپ تنها اثری نبود که به هجو تمام قد شعر قهرمانانه پرداخت. بایرون که همیشه ذوق ارائه‌های پر زرق و برق داشت، از عناصر شعر حماسی برای بازگویی داستان زن بدنام استفاده می‌کند.

  دون خوان برای اولین بار توسط منتقدان مورد تمسخر قرار گرفت، افکار عمومی نسبت به این اثر وقتی متوجه شدند که شعر 16000 بیتی شامل استفاده استادانه از امضای بایرون اوتاوا ریما است تغییر کرد.

---

هر چند موضوع نوشتار آثار حماسی و افسانه ای کشورهای جهان است اما بد نیست به دو کتاب مهم که داستان آنها در ایام باستان اتفاق افتاده است هم اشاره کنیم

بازگشت به ابتدای فهرست

سینوهه ، اثری افسانه ای از مصر

داستان سینوهه در یکی از حفاری های باستانی در اطراف اهرام در حالی که بر روی پاپیروس نوشته شده بود کشف شده و توسط میکا والتاری ابتدا به زبان فندلاندی و سپس به زبان های دیگر ترجمه شد .

این داستان در بین سال های ۱۳۳۴–۱۳۵۱ پیش از میلاد مسیح اتفاق می افتد و بر اساس وقایع دوران فرعون آخناتون نوشته شده‌است

هرچند در این کتاب نامی از یوسف پیامبر برده نشده ولی وقایع کتاب با آنچه در قرآن و عهد عتیق روایت شده قابل تطبیق است .

این کتاب در سال 1945 میلادی نوشته شده و توسط ذبیح‌الله منصوری به فارسی ترجمه تالیف شده ‌است. فیلمی نیز بر اساس این کتاب در سال ۱۹۵۴ ساخته شده‌است.

دن کیشوت داستانی افسانه ای از اسپانیا

دن کیشوت نوشته سروانتس (جلد اول) یکی از زیباترین، عالی‌ترین و بزرگ‌ترین داستان‌های جهان و به اعتقاد بسیاری بهترین رمان اسپانیایی است.

خواندن دن کیشوت Don Quixote از سروانتس Miguel de Cervantes با ترجمه درخشان و حیرت‌انگیز محمد قاضی برای همیشه در ذهن شما ماندگار خواهد شد. محمد قاضی این رمان را از فرانسوی به فارسی ترجمه کرده است